Σε «δύσκολες» περιόδους, κατά τις οποίες το άτομο δέχεται την παρατεταμένη επίδραση στρεσογόνων παραγόντων, παρατηρείται διαταραχή της ομοιόστασης του οργανισμού στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει τα στρεσογόνα ερεθίσματα, που συνίσταται σε αλλαγή στην ψυχοφυσιολογία του οργανισμού. Η νευροορμονική ανταπόκριση του οργανισμού στο στρες συνίσταται στην αύξηση των επιπέδων της κορτιζόλης στον οργανισμό, της αδρεναλίνης και άλλων ορμονών του στρες.
Όταν ένα άτομο βιώνει χρόνιο στρες, αυτό
σημαίνει ότι υπάρχει χρόνια απόκλιση των ρυθμιστικών συστημάτων του
οργανισμού από το μέσο κανονικό επίπεδο λειτουργίας, με αποτέλεσμα να
εμφανίζει υπερκορτιζολαιμία. Το χρόνιο στρες προσαρμόζει την όρεξη και την πρόσληψη τροφής, με αποτέλεσμα η ημερήσια θερμιδική πρόσληψη
να υπερβαίνει το φυσιολογικό και η ενεργειακή δαπάνη να μειώνεται,
καθώς το στρες επηρεάζει όλες τις συμπεριφορές υγείας μεταξύ των οποίων
και την άσκηση, όπου παρατηρείται μείωση της συνολικής φυσικής
δραστηριότητας του ατόμου.
Όπως φαίνεται από το σύγχρονο φάσμα της
νοσηρότητας και της θνησιμότητας, η υγεία και η ασθένεια δεν αποτελούν
απλά το αποτέλεσμα των βιολογικών διεργασιών, αλλά σχετίζονται σημαντικά
με τις επιλογές των ατόμων σε επίπεδο συμπεριφοράς και τρόπου ζωής.
Σε περιόδους στρες, όλες οι έρευνες συμφωνούν ότι επηρεάζονται αρνητικά οι συμπεριφορές υγείας, μεταξύ των οποίων και η διατροφική συμπεριφορά. Έρευνα στον Καναδά έδειξε ότι όσο πιο έντονο ήταν το στρες που βιώνουν τα άτομα, τόσο πιο συχνά κατανάλωναν έτοιμο και γρήγορο φαγητό (3 ή περισσότερες φορές την εβδομάδα).
Το στρες επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες τόσο των ενηλίκων όσο και των παιδιών, προάγοντας συμπεριφορές, όπως η
συναισθηματική υπερφαγία, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε λιπαρά, αλάτι
και ζάχαρη και κατανάλωση λιγότερων λαχανικών και φρούτων.
Οι τροφές που είναι πλούσιες σε αλάτι και λιπαρά είναι πιο εύγευστες, με αποτέλεσμα να έχουν εθιστική επίδραση,
καθώς διεγείρονται τα συστήματα ανταμοιβής στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα
να ενισχύεται η συνεχής επιλογή τέτοιων τροφίμων. Μ’ αυτόν τον τρόπο
λοιπόν εθίζεται ο οργανισμός σε τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας, αλλά χαμηλής διατροφικής αξίας.
Η αυξημένη κατανάλωση γλυκών και λιπαρών τροφών από άτομα που θέλουν να κατευνάσουν αρνητικά συναισθήματα, κατά τη διάρκεια του στρες, μπορεί να οδηγήσει στη διαπίστωση ότι ακόμα και οι περιοριστικές δίαιτες μπορούν να προβλέψουν το άγχος που προκαλείται από τη διατροφή, αλλά και την επιλογή της τροφής και της διατροφικής συμπεριφοράς σε περιόδους άγχους.
Το στρες μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των ευπαθών ατόμων με
επιβλαβείς αλλαγές στην επιλογή τροφίμων, σχετιζόμενες με το στρες.
Αν και η πολυπλοκότητα της διαδικασίας
με την οποία τα άτομα υιοθετούν μια συμπεριφορά ακόμη δεν έχει επιτρέψει
να γίνει πλήρως κατανοητή η διεργασία αυτή, εντούτοις η έρευνα έχει
αποκαλύψει σημαντική συσχέτιση μεταξύ στρες και συμπεριφοράς και
επομένως μεταξύ στρες και υγείας. Ζητούμενο είναι η εφαρμογή της κατάλληλης μεθοδολογίας και η αξιοποίηση όλων των απαραίτητων εργαλείων από τις υπηρεσίες Προαγωγής της Υγείας για τον σχεδιασμό παρεμβάσεων, που θα ωθήσουν το άτομο στην αλλαγή και τη διατήρηση της νέας υγιούς συμπεριφοράς υγείας.
