Η σωστή επιλογή ενός αγκιστριού βασίζεται ουσιαστικά σε ένα και
μοναδικό κριτήριο, την επιλογή του κατάλληλου είδους και μεγέθους για το
είδος του ψαρέματος που σκοπεύουμε να κάνουμε και αυτό αφορά και το
είδος των ψαριών που ευελπιστούμε να πιάσουμε.Η πρώτη επαφή ενός νέου ερασιτέχνη ψαρά με κάποια αγκίστρια είναι στα καταστήματα ειδών αλιείας. Η κλασσική δήλωση ότι «θα ήθελα και κάποια αγκίστρια» είναι συνήθως η
αφορμή για να πελαγώσει και να μη ξέρει τελικά τι ακριβώς να ζητήσει. Όποια ερώτηση και να θέσει στον καταστηματάρχη η απάντηση μάλλον θα του δημιουργήσει πολλά ερωτηματικά. Χρήσιμο το να ξέρει κανείς τα διάφορα νούμερα των αγκιστριών αλλά αυτό δεν αποτελεί σταθερό κριτήριο αφού τα ίδια νούμερα αντιστοιχούν συχνά σε διαφορετικές κλίμακες μεγέθους όχι μόνο μεταξύ των διαφόρων κατασκευαστών αλλά ακόμα και μέσα στην ίδια εταιρεία. Μια άλλη χρήσιμη προσέγγιση είναι το να γνωρίζει κανείς τις ονομασίες των διαφόρων ειδών αγκιστριών για να μπορεί να καθορίσει σαφέστερα το τι ακριβώς ζητάει – αυτό προϋποθέτει βέβαια ότι ο καταστηματάρχης γνωρίζει ότι υπάρχει αυτή η ονοματολογία !
Ανατομία του αγκιστριού
Οι διαφορές αυτές είναι που καθορίζουν το είδος του κάθε αγκιστριού, την κατηγορία δηλαδή στην οποία ανήκει αλλά και την γενικότερη χρήση του (είδος ψαρέματος, είδη ψαριών κτλ).
.
Υλικά κατασκευής αγκιστριών
Τα αγκίστρια της αρχαιότητας ήταν μεν φτιαγμένα από διάφορα υλικά όπως μέταλλα, κόκαλα, πέτρα και ξύλο αναλόγως της διαθεσιμότητας και της τότε δυνατότητας κατασκευής αλλά σήμερα τα αγκίστρια είναι όλα μεταλλικά. Τα μέταλλα αυτά μπορεί να είναι απλό σύρμα ή κάποια κράματα ατσαλιού με άνθρακα, βανάδιο και άλλα. Η χρήση για την οποία προορίζεται ένα αγκίστρι παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιλογή των υλικών κατασκευής. Πρώτο και κυριότερο είναι τα νερά στα οποία θα χρησιμοποιηθεί αφού τα αγκίστρια που προορίζονται για την θάλασσα πρέπει να είναι σαφώς πιο ανθεκτικά στην οξείδωση και την διάβρωση ενώ αυτά που είναι για χρήση στα γλυκά νερά είναι συνήθως συρμάτινα ή από κάποιο μέταλλο λιγότερο ανθεκτικό στη διάβρωση. Το ίδιο συμβαίνει και με τα μικρότερα αλλά και τα φτηνά κοινά αγκίστρια «γενικής χρήσης». Σημαντικό όμως είναι να ξέρουμε ποια χαρακτηριστικά ζητάμε από ένα αγκίστρι και να μη βασιζόμαστε στις αναγραφόμενες ενδείξεις «για γλυκά νερά» ή «για θάλασσα» αφού πολλά αγκίστρια της πρώτης ομάδας αποδίδουν άψογα και στην θάλασσα και απλά χρειάζονται την κατάλληλη φροντίδα (ξέπλυμα με γλυκό νερό μετά τη χρήση).
Τα μεγέθη :
Το μόνο σίγουρο για τις διάφορες κλίμακες των μεγεθών είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει με ποια ακριβώς κριτήρια δημιουργήθηκαν. Προφανώς ο σκοπός είναι η περιγραφή των μεγεθών αλλά το διπλό σύστημα που έχει επικρατήσει δεν είναι τυποποιημένο και συνεπώς τα αναφερόμενα μεγέθη απλά περιγράφουν το μέγεθος ενός αγκιστριού σε σύγκριση με τα υπόλοιπα της σειράς. Το ίδια νούμερο σε αγκίστρια άλλων εταιρειών ή και διαφορετικών σειρών της ίδιας εταιρείας δεν αντιστοιχεί υποχρεωτικά στο ίδιο μέγεθος. Το διπλό αυτό σύστημα ξεκινάει πρακτικά από το μικρότερο διαθέσιμο αγκίστρι, το Νο. 24 με μέγεθος περίπου 1/16 της ίντσας (1,6 mm) και μικραίνοντας τα νούμερα φτάνουμε στο Νο. 1με άνοιγμα περίπου ½ ίντσα (12,7mm).
Από εκεί και πέρα η αρίθμηση αλλάζει και αρχίζοντας από το 1/0 (“ένα μηδέν”) το οποίο είναι μεγαλύτερο από το Νο. 1 φτάνει μέχρι το μεγαλύτερο εμπορικά διαθέσιμο αγκίστρι, το 20/0.
Κατηγορίες αγκιστριών.
Εδώ είναι που η όλη κατάσταση αρχίζει κάπως να τακτοποιείται. Στην αγορά υπάρχουν αρκετά σχέδια αγκιστριών τα οποία θεωρούνται πλέον τα βασικά ενώ υπάρχει και μια πραγματικά μεγάλη ποικιλία από «εξειδικευμένα» σχέδια αλλά αυτά μάλλον δεν απασχολούν την πλειοψηφία των ψαράδων οι οποίοι στην πράξη περιορίζονται στα βασικά σχέδια για τις ανάγκες τους. Εδώ θα κάνουμε μια μικρή αναφορά στα πιο κοινά σχέδια ή κατηγορίες των αγκιστριών που χρησιμοποιούνται σήμερα από την πλειοψηφία των ερασιτεχνών ψαράδων.
Αγκίστρι Aberdeen (Αμπερντήν)
Τα αγκίστρια Aberdeen (Αμπερντήν) είναι από τα πιο κλασσικά αγκίστρια και το χαρακτηριστικό τους είναι το σχετικά μακρύ στέλεχος και η ημικυκλική σχεδόν κύρτωση. Στο εμπόριο διατίθενται σε μεγέθη από 10 έως 4/0 και είναι κατασκευασμένα από λεπτό σύρμα. Η χρήση τους ενδείκνυται για την σύλληψη ψαριών με μαλακιά στοματική κοιλότητα χρησιμοποιώντας σχετικά ελαφριά εργαλεία. Επειδή η χρήση των ελαφριών εργαλείων υπαγορεύει και πιο ήπια καρφώματα, το γεγονός ότι τα Aberdeen είναι από λεπτό σύρμα επιτρέπει στην αιχμή και την ακίδα να διαπερνούν πιο εύκολά τα τοιχώματα της στοματικής κοιλότητας του ψαριού. Αν και τα Aberdeen είναι τυπικά για ψάρεμα στα γλυκά νερά χρησιμοποιούνται με μεγάλη αποτελεσματικότητα και στα θαλασσινά ψαρέματα. Λόγω της κατασκευής τους τα αγκίστρια αυτά συνήθως «ανοίγουν», δηλαδή ισιώνουν αν τα ζορίσουμε μετά από σκάλωμα στο βυθό και έτσι απελευθερώνονται πριν κοπεί η πετονιά από την τάση. Για τον λόγο αυτό συναντάμε τα Aberdeen και σε πολλά από τα μαλακά τεχνητά δολώματα (χελάκια κτλ), αλλά και σε ζόκάκια. Προσφέρονται επίσης όταν το δόλωμα μας είναι σκουλήκια . Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, τα Aberdeen ψαρεύονται με ελαφριά εργαλεία με τα οποία όμως μπορούν να βγάλουν σημαντικά μεγάλα ψάρια ενώ με πιο βαριά εργαλεία είναι πιο πιθανό να ανοίξει το αγκίστρι και να χαθεί το ψάρι. Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί στην αγορά αγκίστρια Aberdeen με σχεδιαστικές βελτιώσεις όπως αυτά με κόκκινο χρώμα για όταν δολώνουμε σκουλήκια ώστε να «κρύβεται» καλύτερα το αγκίστρι αλλά και πολλά σχέδια με 2-3 ή και περισσότερες ακίδες στο στέλεχος του αγκιστριού για την καλύτερη συγκράτηση του ζωντανού σκουληκιού πάνω στο αγκίστρι. Επίσης κυκλοφορούν και αγκίστρια Aberdeen κατασκευασμένα από πιο σκληρά υλικά τα οποία ανοίγουν πιο δύσκολα.
Αγκίστρι για ζωντανό δόλωμα (live bait)
Όταν θέλουμε να δολώσουμε ζωντανά δολώματα τότε είναι σκόπιμο να τηρήσουμε κάποιες βασικές αρχές. Πρώτο και κυριότερο είναι το ότι το στέλεχος πρέπει να είναι σχετικά κοντό ώστε να επιτρέπει το δόλωμά μας να κινείται με την καλύτερη δυνατή φυσικότητα. Τα μακριά στελέχη όχι μόνο επιδρούν αρνητικά εμποδίζοντας την φυσική κίνηση του δολώματος αλλά είναι και πιο ορατά. Θεωρείται δεδομένο ότι τα αγκίστρια με μακριά στελέχη στα ζωντανά δολώματα έλκουν λιγότερα χτυπήματα. Τα αγκίστρια αυτά είναι τα πιο κατάλληλα όταν το δόλωμά μας είναι μικρά ζωντανά ψάρια ή γαρίδες. Κατασκευάζονται από διάφορα υλικά που ορίζουν και την αντοχή τους και η επιλογή του αγκιστριού θα πρέπει να σχετίζεται με το είδος του ψαριού που πρόκειται να ψαρέψουμε, δηλαδή αν θέλουμε ένα ανθεκτικό και συνεπώς πιο στιβαρό αγκίστρι ή ένα πιο λεπτό για α πετύχουμε καλύτερο κάρφωμα.
Κυκλικό αγκίστρι
Τα κυκλικά αγκίστρια σίγουρα δεν είναι κάτι το καινούργιο, τα χρησιμοποιούσα ήδη από την δεκαετία του 60 οι επαγγελματίες ψαράδες στα παραγάδια ανοιχτής θαλάσσης για να πιάνουν τους τόνους. Τα κυκλικά αγκίστρια πήραν το όνομα αυτό λόγω σχήματος αφού η αιχμή τους γυρίζει προς το στέλεχος με γωνιά 90 μοιρών σχηματίζοντας ένα νοητό κύκλο. Όταν το ψάρι καταπιεί το αγκίστρι, αυτό βγαίνει από τον οισοφάγο χωρίς να αγκιστρώσει το ψάρι αλλά μόλις το ψάρι στρίψει για να απομακρυνθεί το αγκίστρι περιστρέφεται και μετακινείται προς το στόμα του ψαριού. Μόλις όμως το στέλεχος βγει από το στόμα του, η πετονιά στρέφει το αγκίστρι το οποίο αμέσως αγκιστρώνει το ψάρι από το στόμα , συνήθως από την γωνία που σχηματίζουν η άνω με την κάτω γνάθο. Τα τελευταία όμως χρόνια, οι ψαράδες ανακάλυψαν τα σημαντικά πλεονεκτήματα των κυκλικών αγκιστριών και αρκετές από τις μεγάλες εταιρείες δεν έχασαν την ευκαιρία και άρχισαν να τα παράγουν και να τα διαθέτουν στην αγορά. Ένα από τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα αυτών των αγκιστριών είναι ότι αφού η συντριπτική πλειοψηφία των ψαριών αγκιστρώνεται από το στόμα, είναι εύκολο να απελευθερωθούν ζωντανά και χωρίς να έχουν τραυματιστεί σοβαρά. Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι η τεχνική του κάθε ψαρά θα πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως αφού δεν νοείται το γνωστό κάρφωμα με τα κυκλικά αγκίστρια, γιατί τότε απλά θα αρπάζαμε το αγκίστρι από το στόμα του ψαριού. Αφήνουμε το ψάρι να πάρει το δόλωμα και μόλις γυρίσει και πάει να απομακρυνθεί, δηλαδή με το που θα καταλάβουμε ένα ήπιο τράβηγμα, σηκώνουμε λίγο το καλάμι μας ή γυρίζουμε 1-2 φορές την μανιβέλα του μηχανισμού. Το αγκίστρι θα καρφώσει μόνο του το ψάρι. Σε κάποιες χώρες η χρήση αυτών των αγκιστριών επιβάλλεται δια νόμου για το αθλητικό ψάρεμα όπου συνεπάγεται η απελευθέρωση των ψαριών. Κυκλικά αγκίστρια από διαφορετικές εταιρείες διατίθενται στην αγορά με κάποιες διαφορές στην σχεδίαση αλλά όλα έχουν την ίδια βασική αρχή – η αιχμή του αγκιστριού σχηματίζει γωνία 90 μοιρών με το στέλεχος.
Αγκίστρι O'Shaugnessy, το "κλασσικό"
Το σχήμα που έχει το αγκίστρι αυτό θεωρείται η βασική σχεδίαση των αγκιστριών του εμπορίου και είναι γνωστό και σαν αγκίστρι ( hook) λόγω της ομοιότητας με το ομώνυμο γράμμα. Είναι δε το «κλασσικό» αγκίστρι και το συνηθισμένο σχήμα που θα συναντήσει κανείς όπου αναζητήσει την εικόνα ενός αγκιστριού. Διατίθεται στην αγορά σε όλα τα μεγέθη και τα υλικά κατασκευής του περιλαμβάνουν όλα όσα χρησιμοποιούνται, από απλό σύρμα μέχρι κράματα μετάλλων. Τα περισσότερα αγκίστρια της αγοράς έχουν το συνηθισμένο πάχος και δεν λυγίζουν εύκολα οπότε το κάρφωμα με πολύ λεπτά εργαλεία δυσκολεύεται σχετικά, αλλά αυτό αντιμετωπίζεται με αγκίστρια λεπτότερης κατασκευής. Τα OShaughnessy είναι τα πιο κοινά αγκίστρια της αγοράς και χρησιμοποιούνται για όλα τα γενικά ψαρέματα. Με την σωστή επιλογή του κατάλληλου μεγέθους και της σωστής (για το ψάρεμα σας) κατασκευής τα αγκίστρια αυτά λειτουργούν πολύ καλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
Τα αγκίστρια τύπου Kahle έχουν κάποια σχεδιαστική ομοιότητα με τα κυκλικά αγκίστρια που αναφέραμε παραπάνω με τη διαφορά ότι η ακίδα «δείχνει» την θηλιά στο άκρο του αγκιστριού (βλ. σχήμα). Τα αγκίστρια αυτά είχαν ευρεία χρήση για ζωντανά φυσικά δολώματα πριν γίνουν δημοφιλή τα λεγόμενα «live bait» αγκίστρια με το κοντό στέλεχος. Τα αγκίστρια αυτά είναι πραγματικά θανατηφόρα και δεν προσφέρονται για ψαρέματα όπου υπάρχει πιθανότητα να απελευθερωθεί κάποιο ψάρι μετά τη σύλληψή του. Τα Kahle αγκιστρώνουν βαθιά τα ψάρια, στο πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας, στον οισοφάγο ή και παρακάτω σε ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από όποιο άλλο σχήμα αγκιστριού. Για τον λόγο αυτό, τα Kahle θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο στα ψαρέματα όπου ο σκοπός είναι να κρατηθούν όλα τα ψάρια που πιάνονται, εκεί τα αγκίστρια αυτά είναι πολύ αποτελεσματικά.
Τα εξειδικευμένα αγκίστρια
Μπαίνοντας σε ένα καλό κατάστημα αλιείας ή ξεφυλλίζοντας ένα κατάλογο με αγκίστρια, ο νέος ψαράς θα συναντήσει πολλά και περίεργα αγκίστρια με χρώματα, σχήματα και άλλες διαφοροποιήσεις των βασικών σχημάτων που αναφέραμε εδώ που δεν θα τα έχει ξαναδεί. Και όλα αυτά συνοδεύονται και από τα αντίστοιχα ονόματα και την ορολογία που τα περιγράφει. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι συχνά τα εξωτικά αυτά αγκίστρια (τα οποία έχουν κατά κανόνα και μεγαλύτερο κόστος) είναι μάλλον σχεδιασμένα να πιάνουν όχι το ψάρι αλλά... τον ψαρά! Αν δεν είσαστε πραγματικά έμπειροι ψαράδες και δεν ασχολείστε με την μελέτη των διαφόρων αγκιστριών τότε η συμβουλή είναι να παραμείνετε στα βασικά σχήματα και να δοκιμάσετε τα εξειδικευμένα μόνο όταν είσαστε σε θέση να τα αξιοποιήσετε. Τα εξειδικευμένα αγκίστρια δεν πιάνουν τα ψάρια, τα ψάρια τα πιάνουν οι ψαράδες με σωστή τεχνική και με τα κατάλληλα για την κάθε περίπτωση εργαλεία! Τα αγκίστρια αυτά απευθύνονται σε αυτούς που πραγματικά μελετάνε τα αγκίστρια στη πράξη και που στοχεύουν σε συγκεκριμένα είδη ψαριών και με συγκεκριμένες τεχνικές. Πρακτικά αποτελούν την έκφραση της προσπάθειας των σχεδιαστών να κατασκευάσουν αγκίστρια τα οποία να εκμεταλλεύονται την γνώση για τα ανατομικά χαρακτηριστικά των ψαριών, για τον τρόπο που τρώνε τα διάφορα ψάρια, για τις ιδιομορφίες του βυθού αλλά και εφαρμόζοντας νόμους της φυσικής και της μηχανικής. Παράδειγμα το αγκίστρι Messler το οποίο λόγω σχήματος περιστρέφεται μέσα στο στόμα του ψαριού αυξάνοντας την πιθανότητα καρφώματος ή τα αγκίστρια τύπου weed-less που εμποδίζουν την ακίδα να σκαλώσει σε φύκια και άλλη βλάστηση. Υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα αλλά δεν θεωρούμε ότι αφορούν τον μέσο ψαρά και το μόνο που θα πρόσφερε η περαιτέρω παρουσίασή τους θα ήταν να αποπροσανατολίσουν οπότε τα αφήνούμε προς το παρόν. Όπως ήδη ειπώθηκε, τα αγκίστρια αυτά είναι χρήσιμα για εξειδικευμένες καταστάσεις και δεν προσφέρονται για γενικά ψαρέματα.
Επιλέγοντας τα κατάλληλα αγκίστρια
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω είδη των αγκιστριών και τις πληροφορίες που έχουμε για αυτά έφτασε η στιγμή να επιλέξουμε το αγκίστρι που θα χρησιμοποιήσουμε στο ψάρεμά μας. Ας δούμε συνοπτικά τι θα πρέπει να γνωρίζούμε για να επιλέξουμε το κατάλληλο αγκίστρι.Το αγκίστρι είναι ένα εργαλείο. Η επιλογή του κατάλληλου εργαλείου για την δουλειά που θέλουμε να κάνουμε θα καθορίσει την προσδοκώμενη επιτυχημένη έκβαση ή την αποτυχία της. Δεν θα χρησιμοποιούσαμε ποτέ μια βαριά για να καρφώσουμε ένα καρφάκι ούτε ένα σκαρπέλο για να ξεβιδώσουμε μια βίδα. Η επιλογή του κατάλληλου αγκιστριού σχετίζεται άμεσα με τα εργαλεία (καλάμι και πετονιά) που θα χρησιμοποιήσουμε αλλά και τα είδη των ψαριών που ευελπιστούμε να φέρουμε στην απόχη μας. Αυτή είναι η βασική αρχή για την επιλογή ενός αγκιστριού και πρακτικά δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
Τα ελαφρά εργαλεία απαιτούν αγκίστρια λεπτότερης κατασκευής ούτος ώστε να μπορεί το αγκίστρι να καρφωθεί καλά διαπερνόντας τα τοιχώματα της στοματικής κοιλότητας του ψαριού, με σχετική ευκολία και χωρίς να χρειάζεται να εφαρμοστεί μεγάλη δύναμη – με πιθανό σπάσιμο της πετονιάς.
Στα δε εργαλεία με μεγάλες αντοχές τα αγκίστρια πρέπει να είναι πιο στιβαρής κατασκευής για να μην «ανοίξουν» με την δύναμη του καρφώματος ή κατά την μάχη με ένα μεγάλο θήραμα. Συνεπώς, η επιλογή του κατάλληλου αγκιστριού σχετίζεται άμεσα και με το μέγεθος και το είδος του ψαριού που θέλουμε να πιάσουμε αλλά και την γνώση που θα μας επιτρέψει να κάνουμε την σωστή επιλογή.
Εδώ είναι που η όλη κατάσταση αρχίζει κάπως να τακτοποιείται. Στην αγορά υπάρχουν αρκετά σχέδια αγκιστριών τα οποία θεωρούνται πλέον τα βασικά ενώ υπάρχει και μια πραγματικά μεγάλη ποικιλία από «εξειδικευμένα» σχέδια αλλά αυτά μάλλον δεν απασχολούν την πλειοψηφία των ψαράδων οι οποίοι στην πράξη περιορίζονται στα βασικά σχέδια για τις ανάγκες τους. Εδώ θα κάνουμε μια μικρή αναφορά στα πιο κοινά σχέδια ή κατηγορίες των αγκιστριών που χρησιμοποιούνται σήμερα από την πλειοψηφία των ερασιτεχνών ψαράδων.
Αγκίστρι Aberdeen (Αμπερντήν)
Τα αγκίστρια Aberdeen (Αμπερντήν) είναι από τα πιο κλασσικά αγκίστρια και το χαρακτηριστικό τους είναι το σχετικά μακρύ στέλεχος και η ημικυκλική σχεδόν κύρτωση. Στο εμπόριο διατίθενται σε μεγέθη από 10 έως 4/0 και είναι κατασκευασμένα από λεπτό σύρμα. Η χρήση τους ενδείκνυται για την σύλληψη ψαριών με μαλακιά στοματική κοιλότητα χρησιμοποιώντας σχετικά ελαφριά εργαλεία. Επειδή η χρήση των ελαφριών εργαλείων υπαγορεύει και πιο ήπια καρφώματα, το γεγονός ότι τα Aberdeen είναι από λεπτό σύρμα επιτρέπει στην αιχμή και την ακίδα να διαπερνούν πιο εύκολά τα τοιχώματα της στοματικής κοιλότητας του ψαριού. Αν και τα Aberdeen είναι τυπικά για ψάρεμα στα γλυκά νερά χρησιμοποιούνται με μεγάλη αποτελεσματικότητα και στα θαλασσινά ψαρέματα. Λόγω της κατασκευής τους τα αγκίστρια αυτά συνήθως «ανοίγουν», δηλαδή ισιώνουν αν τα ζορίσουμε μετά από σκάλωμα στο βυθό και έτσι απελευθερώνονται πριν κοπεί η πετονιά από την τάση. Για τον λόγο αυτό συναντάμε τα Aberdeen και σε πολλά από τα μαλακά τεχνητά δολώματα (χελάκια κτλ), αλλά και σε ζόκάκια. Προσφέρονται επίσης όταν το δόλωμα μας είναι σκουλήκια . Όπως ειπώθηκε και παραπάνω, τα Aberdeen ψαρεύονται με ελαφριά εργαλεία με τα οποία όμως μπορούν να βγάλουν σημαντικά μεγάλα ψάρια ενώ με πιο βαριά εργαλεία είναι πιο πιθανό να ανοίξει το αγκίστρι και να χαθεί το ψάρι. Τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί στην αγορά αγκίστρια Aberdeen με σχεδιαστικές βελτιώσεις όπως αυτά με κόκκινο χρώμα για όταν δολώνουμε σκουλήκια ώστε να «κρύβεται» καλύτερα το αγκίστρι αλλά και πολλά σχέδια με 2-3 ή και περισσότερες ακίδες στο στέλεχος του αγκιστριού για την καλύτερη συγκράτηση του ζωντανού σκουληκιού πάνω στο αγκίστρι. Επίσης κυκλοφορούν και αγκίστρια Aberdeen κατασκευασμένα από πιο σκληρά υλικά τα οποία ανοίγουν πιο δύσκολα.
Αγκίστρι για ζωντανό δόλωμα (live bait)
Όταν θέλουμε να δολώσουμε ζωντανά δολώματα τότε είναι σκόπιμο να τηρήσουμε κάποιες βασικές αρχές. Πρώτο και κυριότερο είναι το ότι το στέλεχος πρέπει να είναι σχετικά κοντό ώστε να επιτρέπει το δόλωμά μας να κινείται με την καλύτερη δυνατή φυσικότητα. Τα μακριά στελέχη όχι μόνο επιδρούν αρνητικά εμποδίζοντας την φυσική κίνηση του δολώματος αλλά είναι και πιο ορατά. Θεωρείται δεδομένο ότι τα αγκίστρια με μακριά στελέχη στα ζωντανά δολώματα έλκουν λιγότερα χτυπήματα. Τα αγκίστρια αυτά είναι τα πιο κατάλληλα όταν το δόλωμά μας είναι μικρά ζωντανά ψάρια ή γαρίδες. Κατασκευάζονται από διάφορα υλικά που ορίζουν και την αντοχή τους και η επιλογή του αγκιστριού θα πρέπει να σχετίζεται με το είδος του ψαριού που πρόκειται να ψαρέψουμε, δηλαδή αν θέλουμε ένα ανθεκτικό και συνεπώς πιο στιβαρό αγκίστρι ή ένα πιο λεπτό για α πετύχουμε καλύτερο κάρφωμα.
Κυκλικό αγκίστρι
Τα κυκλικά αγκίστρια σίγουρα δεν είναι κάτι το καινούργιο, τα χρησιμοποιούσα ήδη από την δεκαετία του 60 οι επαγγελματίες ψαράδες στα παραγάδια ανοιχτής θαλάσσης για να πιάνουν τους τόνους. Τα κυκλικά αγκίστρια πήραν το όνομα αυτό λόγω σχήματος αφού η αιχμή τους γυρίζει προς το στέλεχος με γωνιά 90 μοιρών σχηματίζοντας ένα νοητό κύκλο. Όταν το ψάρι καταπιεί το αγκίστρι, αυτό βγαίνει από τον οισοφάγο χωρίς να αγκιστρώσει το ψάρι αλλά μόλις το ψάρι στρίψει για να απομακρυνθεί το αγκίστρι περιστρέφεται και μετακινείται προς το στόμα του ψαριού. Μόλις όμως το στέλεχος βγει από το στόμα του, η πετονιά στρέφει το αγκίστρι το οποίο αμέσως αγκιστρώνει το ψάρι από το στόμα , συνήθως από την γωνία που σχηματίζουν η άνω με την κάτω γνάθο. Τα τελευταία όμως χρόνια, οι ψαράδες ανακάλυψαν τα σημαντικά πλεονεκτήματα των κυκλικών αγκιστριών και αρκετές από τις μεγάλες εταιρείες δεν έχασαν την ευκαιρία και άρχισαν να τα παράγουν και να τα διαθέτουν στην αγορά. Ένα από τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα αυτών των αγκιστριών είναι ότι αφού η συντριπτική πλειοψηφία των ψαριών αγκιστρώνεται από το στόμα, είναι εύκολο να απελευθερωθούν ζωντανά και χωρίς να έχουν τραυματιστεί σοβαρά. Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι η τεχνική του κάθε ψαρά θα πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως αφού δεν νοείται το γνωστό κάρφωμα με τα κυκλικά αγκίστρια, γιατί τότε απλά θα αρπάζαμε το αγκίστρι από το στόμα του ψαριού. Αφήνουμε το ψάρι να πάρει το δόλωμα και μόλις γυρίσει και πάει να απομακρυνθεί, δηλαδή με το που θα καταλάβουμε ένα ήπιο τράβηγμα, σηκώνουμε λίγο το καλάμι μας ή γυρίζουμε 1-2 φορές την μανιβέλα του μηχανισμού. Το αγκίστρι θα καρφώσει μόνο του το ψάρι. Σε κάποιες χώρες η χρήση αυτών των αγκιστριών επιβάλλεται δια νόμου για το αθλητικό ψάρεμα όπου συνεπάγεται η απελευθέρωση των ψαριών. Κυκλικά αγκίστρια από διαφορετικές εταιρείες διατίθενται στην αγορά με κάποιες διαφορές στην σχεδίαση αλλά όλα έχουν την ίδια βασική αρχή – η αιχμή του αγκιστριού σχηματίζει γωνία 90 μοιρών με το στέλεχος.
Αγκίστρι O'Shaugnessy, το "κλασσικό"
Το σχήμα που έχει το αγκίστρι αυτό θεωρείται η βασική σχεδίαση των αγκιστριών του εμπορίου και είναι γνωστό και σαν αγκίστρι ( hook) λόγω της ομοιότητας με το ομώνυμο γράμμα. Είναι δε το «κλασσικό» αγκίστρι και το συνηθισμένο σχήμα που θα συναντήσει κανείς όπου αναζητήσει την εικόνα ενός αγκιστριού. Διατίθεται στην αγορά σε όλα τα μεγέθη και τα υλικά κατασκευής του περιλαμβάνουν όλα όσα χρησιμοποιούνται, από απλό σύρμα μέχρι κράματα μετάλλων. Τα περισσότερα αγκίστρια της αγοράς έχουν το συνηθισμένο πάχος και δεν λυγίζουν εύκολα οπότε το κάρφωμα με πολύ λεπτά εργαλεία δυσκολεύεται σχετικά, αλλά αυτό αντιμετωπίζεται με αγκίστρια λεπτότερης κατασκευής. Τα OShaughnessy είναι τα πιο κοινά αγκίστρια της αγοράς και χρησιμοποιούνται για όλα τα γενικά ψαρέματα. Με την σωστή επιλογή του κατάλληλου μεγέθους και της σωστής (για το ψάρεμα σας) κατασκευής τα αγκίστρια αυτά λειτουργούν πολύ καλά στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
Τα αγκίστρια τύπου Kahle έχουν κάποια σχεδιαστική ομοιότητα με τα κυκλικά αγκίστρια που αναφέραμε παραπάνω με τη διαφορά ότι η ακίδα «δείχνει» την θηλιά στο άκρο του αγκιστριού (βλ. σχήμα). Τα αγκίστρια αυτά είχαν ευρεία χρήση για ζωντανά φυσικά δολώματα πριν γίνουν δημοφιλή τα λεγόμενα «live bait» αγκίστρια με το κοντό στέλεχος. Τα αγκίστρια αυτά είναι πραγματικά θανατηφόρα και δεν προσφέρονται για ψαρέματα όπου υπάρχει πιθανότητα να απελευθερωθεί κάποιο ψάρι μετά τη σύλληψή του. Τα Kahle αγκιστρώνουν βαθιά τα ψάρια, στο πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας, στον οισοφάγο ή και παρακάτω σε ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από όποιο άλλο σχήμα αγκιστριού. Για τον λόγο αυτό, τα Kahle θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο στα ψαρέματα όπου ο σκοπός είναι να κρατηθούν όλα τα ψάρια που πιάνονται, εκεί τα αγκίστρια αυτά είναι πολύ αποτελεσματικά.
Τα εξειδικευμένα αγκίστρια
Μπαίνοντας σε ένα καλό κατάστημα αλιείας ή ξεφυλλίζοντας ένα κατάλογο με αγκίστρια, ο νέος ψαράς θα συναντήσει πολλά και περίεργα αγκίστρια με χρώματα, σχήματα και άλλες διαφοροποιήσεις των βασικών σχημάτων που αναφέραμε εδώ που δεν θα τα έχει ξαναδεί. Και όλα αυτά συνοδεύονται και από τα αντίστοιχα ονόματα και την ορολογία που τα περιγράφει. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι συχνά τα εξωτικά αυτά αγκίστρια (τα οποία έχουν κατά κανόνα και μεγαλύτερο κόστος) είναι μάλλον σχεδιασμένα να πιάνουν όχι το ψάρι αλλά... τον ψαρά! Αν δεν είσαστε πραγματικά έμπειροι ψαράδες και δεν ασχολείστε με την μελέτη των διαφόρων αγκιστριών τότε η συμβουλή είναι να παραμείνετε στα βασικά σχήματα και να δοκιμάσετε τα εξειδικευμένα μόνο όταν είσαστε σε θέση να τα αξιοποιήσετε. Τα εξειδικευμένα αγκίστρια δεν πιάνουν τα ψάρια, τα ψάρια τα πιάνουν οι ψαράδες με σωστή τεχνική και με τα κατάλληλα για την κάθε περίπτωση εργαλεία! Τα αγκίστρια αυτά απευθύνονται σε αυτούς που πραγματικά μελετάνε τα αγκίστρια στη πράξη και που στοχεύουν σε συγκεκριμένα είδη ψαριών και με συγκεκριμένες τεχνικές. Πρακτικά αποτελούν την έκφραση της προσπάθειας των σχεδιαστών να κατασκευάσουν αγκίστρια τα οποία να εκμεταλλεύονται την γνώση για τα ανατομικά χαρακτηριστικά των ψαριών, για τον τρόπο που τρώνε τα διάφορα ψάρια, για τις ιδιομορφίες του βυθού αλλά και εφαρμόζοντας νόμους της φυσικής και της μηχανικής. Παράδειγμα το αγκίστρι Messler το οποίο λόγω σχήματος περιστρέφεται μέσα στο στόμα του ψαριού αυξάνοντας την πιθανότητα καρφώματος ή τα αγκίστρια τύπου weed-less που εμποδίζουν την ακίδα να σκαλώσει σε φύκια και άλλη βλάστηση. Υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα αλλά δεν θεωρούμε ότι αφορούν τον μέσο ψαρά και το μόνο που θα πρόσφερε η περαιτέρω παρουσίασή τους θα ήταν να αποπροσανατολίσουν οπότε τα αφήνούμε προς το παρόν. Όπως ήδη ειπώθηκε, τα αγκίστρια αυτά είναι χρήσιμα για εξειδικευμένες καταστάσεις και δεν προσφέρονται για γενικά ψαρέματα.
Επιλέγοντας τα κατάλληλα αγκίστρια
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω είδη των αγκιστριών και τις πληροφορίες που έχουμε για αυτά έφτασε η στιγμή να επιλέξουμε το αγκίστρι που θα χρησιμοποιήσουμε στο ψάρεμά μας. Ας δούμε συνοπτικά τι θα πρέπει να γνωρίζούμε για να επιλέξουμε το κατάλληλο αγκίστρι.Το αγκίστρι είναι ένα εργαλείο. Η επιλογή του κατάλληλου εργαλείου για την δουλειά που θέλουμε να κάνουμε θα καθορίσει την προσδοκώμενη επιτυχημένη έκβαση ή την αποτυχία της. Δεν θα χρησιμοποιούσαμε ποτέ μια βαριά για να καρφώσουμε ένα καρφάκι ούτε ένα σκαρπέλο για να ξεβιδώσουμε μια βίδα. Η επιλογή του κατάλληλου αγκιστριού σχετίζεται άμεσα με τα εργαλεία (καλάμι και πετονιά) που θα χρησιμοποιήσουμε αλλά και τα είδη των ψαριών που ευελπιστούμε να φέρουμε στην απόχη μας. Αυτή είναι η βασική αρχή για την επιλογή ενός αγκιστριού και πρακτικά δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
Τα ελαφρά εργαλεία απαιτούν αγκίστρια λεπτότερης κατασκευής ούτος ώστε να μπορεί το αγκίστρι να καρφωθεί καλά διαπερνόντας τα τοιχώματα της στοματικής κοιλότητας του ψαριού, με σχετική ευκολία και χωρίς να χρειάζεται να εφαρμοστεί μεγάλη δύναμη – με πιθανό σπάσιμο της πετονιάς.
Στα δε εργαλεία με μεγάλες αντοχές τα αγκίστρια πρέπει να είναι πιο στιβαρής κατασκευής για να μην «ανοίξουν» με την δύναμη του καρφώματος ή κατά την μάχη με ένα μεγάλο θήραμα. Συνεπώς, η επιλογή του κατάλληλου αγκιστριού σχετίζεται άμεσα και με το μέγεθος και το είδος του ψαριού που θέλουμε να πιάσουμε αλλά και την γνώση που θα μας επιτρέψει να κάνουμε την σωστή επιλογή.
