Η ολική έκλειψη Σελήνης το βράδυ της Τετάρτης θα διαρκέσει πάνω από μιάμιση ώρα. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι η επόμενη έκλειψη Σελήνης με παρόμοια χαρακτηριστικά θα γίνει τον Ιούλιο του 2018, είναι φανερό ότι αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσουμε το φαινόμενο.
Όπως γράφει στο Βήμα ο καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ Χάρης Βάρβογλης η έκλειψη είναι η πέμπτη μεγαλύτερη αυτόν τον αιώνα, με διάρκεια 1 ώρα και 40 λεπτά. Επιπλέον η ώρα εισόδου της Σελήνης στη σκιά της Γης, 9.20 το βράδυ, λίγο μετά τη δύση του Ηλιου, θα επιτρέψει σε όλους μας να παρατηρήσουμε με άνεση τις διάφορες φάσεις του φαινομένου. Αν συνδυάσει κανείς τα παραπάνω με το γεγονός ότι η Σελήνη θα βρίσκεται σε μια περιοχή του ουρανού με ενδιαφέροντα ουράνια αντικείμενα, γίνεται φανερό ότι το βράδυ της Τετάρτης αξίζει τον κόπο να στρέφουμε συχνά το βλέμμα μας στον ουρανό, για να απολαύσουμε το θέαμα.
Οι εκλείψεις της Σελήνης συμβαίνουν όταν ο δορυφόρος του πλανήτη μας περνάει μέσα από τη σκιά που δημιουργεί η παρεμβολή της Γης στο φως του Ηλιου. Μπορούμε να αντιληφθούμε τι ακριβώς συμβαίνει με ένα απλό πείραμα: παίρνουμε έναν ηλεκτρικό λαμπτήρα (που παίζει το ρόλο του Ηλιου) και τοποθετούμε σε απόσταση μερικών δεκάδων εκατοστών έναν δίσκο από χαρτόνι (που παίζει τον ρόλο της Γης). Επειτα παίρνουμε με το χέρι μας ένα μπαλάκι του πινγκ πονγκ (που παίζει τον ρόλο της Σελήνης) και το μετακινούμε «πίσω» από τον δίσκο. Παρατηρούμε ότι όταν το μπαλάκι εισέρχεται στη σκιά του δίσκου, εμφανίζεται στην επιφάνειά του ένα τμήμα σκοτεινό. Το τμήμα αυτό γίνεται τόσο μεγαλύτερο όσο το μπαλάκι μπαίνει βαθύτερα στη σκιά, μέχρις ότου σκοτεινιάσει εντελώς όταν το μπαλάκι βρίσκεται ολόκληρο μέσα στη σκιά. Η γραμμή που χωρίζει το φωτεινό από το σκοτεινό μέρος είναι τμήμα κύκλου, και αυτή ακριβώς η παρατήρηση οδήγησε τους αρχαίους Ελληνες να καταλάβουν ότι η Γη είναι σφαιρική: είναι το μόνο στερεό σώμα που ρίχνει πάντα κυκλική σκιά.
Ο ρόλος των ηφαιστείων
Μια σεληνιακή έκλειψη ακολουθεί αυτήν ακριβώς την εικόνα, με μια μικρή διαφορά: όταν η Σελήνη περάσει ολόκληρη μέσα στη σκιά της Γης, φωτίζεται αμυδρά από το ηλιακό φως που διέρχεται μέσα από την ατμόσφαιρα της Γης. Το φως αυτό είναι κοκκινωπό, όπως γνωρίζουμε όλοι μας από το φως του Ηλιου λίγο πριν από τη δύση ή λίγο μετά την ανατολή του, και έτσι ο δίσκος της Σελήνης δεν φαίνεται εντελώς σκοτεινός αλλά αποκτά ένα σκούρο κόκκινο χρώμα. Η απόχρωση του κόκκινου εξαρτάται από το ποσό της σκόνης που έχει η γήινη ατμόσφαιρα τη στιγμή της έκλειψης. Μετά τις πρόσφατες εκρήξεις ηφαιστείων στην Ισλανδία και στη Χιλή είναι πολύ πιθανό η ποσότητα αυτή να είναι σημαντικά αυξημένη, οπότε ίσως το χρώμα της Σελήνης να είναι σημαντικά πιο σκούρο απ' ό,τι συνήθως.
Όπως γράφει στο Βήμα ο καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ Χάρης Βάρβογλης η έκλειψη είναι η πέμπτη μεγαλύτερη αυτόν τον αιώνα, με διάρκεια 1 ώρα και 40 λεπτά. Επιπλέον η ώρα εισόδου της Σελήνης στη σκιά της Γης, 9.20 το βράδυ, λίγο μετά τη δύση του Ηλιου, θα επιτρέψει σε όλους μας να παρατηρήσουμε με άνεση τις διάφορες φάσεις του φαινομένου. Αν συνδυάσει κανείς τα παραπάνω με το γεγονός ότι η Σελήνη θα βρίσκεται σε μια περιοχή του ουρανού με ενδιαφέροντα ουράνια αντικείμενα, γίνεται φανερό ότι το βράδυ της Τετάρτης αξίζει τον κόπο να στρέφουμε συχνά το βλέμμα μας στον ουρανό, για να απολαύσουμε το θέαμα.
Οι εκλείψεις της Σελήνης συμβαίνουν όταν ο δορυφόρος του πλανήτη μας περνάει μέσα από τη σκιά που δημιουργεί η παρεμβολή της Γης στο φως του Ηλιου. Μπορούμε να αντιληφθούμε τι ακριβώς συμβαίνει με ένα απλό πείραμα: παίρνουμε έναν ηλεκτρικό λαμπτήρα (που παίζει το ρόλο του Ηλιου) και τοποθετούμε σε απόσταση μερικών δεκάδων εκατοστών έναν δίσκο από χαρτόνι (που παίζει τον ρόλο της Γης). Επειτα παίρνουμε με το χέρι μας ένα μπαλάκι του πινγκ πονγκ (που παίζει τον ρόλο της Σελήνης) και το μετακινούμε «πίσω» από τον δίσκο. Παρατηρούμε ότι όταν το μπαλάκι εισέρχεται στη σκιά του δίσκου, εμφανίζεται στην επιφάνειά του ένα τμήμα σκοτεινό. Το τμήμα αυτό γίνεται τόσο μεγαλύτερο όσο το μπαλάκι μπαίνει βαθύτερα στη σκιά, μέχρις ότου σκοτεινιάσει εντελώς όταν το μπαλάκι βρίσκεται ολόκληρο μέσα στη σκιά. Η γραμμή που χωρίζει το φωτεινό από το σκοτεινό μέρος είναι τμήμα κύκλου, και αυτή ακριβώς η παρατήρηση οδήγησε τους αρχαίους Ελληνες να καταλάβουν ότι η Γη είναι σφαιρική: είναι το μόνο στερεό σώμα που ρίχνει πάντα κυκλική σκιά.
Ο ρόλος των ηφαιστείων
Μια σεληνιακή έκλειψη ακολουθεί αυτήν ακριβώς την εικόνα, με μια μικρή διαφορά: όταν η Σελήνη περάσει ολόκληρη μέσα στη σκιά της Γης, φωτίζεται αμυδρά από το ηλιακό φως που διέρχεται μέσα από την ατμόσφαιρα της Γης. Το φως αυτό είναι κοκκινωπό, όπως γνωρίζουμε όλοι μας από το φως του Ηλιου λίγο πριν από τη δύση ή λίγο μετά την ανατολή του, και έτσι ο δίσκος της Σελήνης δεν φαίνεται εντελώς σκοτεινός αλλά αποκτά ένα σκούρο κόκκινο χρώμα. Η απόχρωση του κόκκινου εξαρτάται από το ποσό της σκόνης που έχει η γήινη ατμόσφαιρα τη στιγμή της έκλειψης. Μετά τις πρόσφατες εκρήξεις ηφαιστείων στην Ισλανδία και στη Χιλή είναι πολύ πιθανό η ποσότητα αυτή να είναι σημαντικά αυξημένη, οπότε ίσως το χρώμα της Σελήνης να είναι σημαντικά πιο σκούρο απ' ό,τι συνήθως.
