Τι είναι ο Βασικός Μεταβολισμός;
Βασικός Μεταβολισμός ή αλλιώς Μεταβολικός Ρυθμός Ηρεμίας (RMR) είναι η ελάχιστη ποσότητα θερμίδων που καταναλώνονται ώστε το σώμα να διατηρήσει τις ζωτικές λειτουργίες του όπως είναι η αναπνοή, η λειτουργία της καρδιάς και των νεφρών κλπ. Πιο απλά, είναι ο αριθμός των θερμίδων που καταναλώνει ο άνθρωπος όταν είναι ξύπνιος αλλά σε ηρεμία (ανάπαυση).
Παράγοντες που επηρεάζουν το Βασικό Μεταβολισμό
Ο Βασικός Μεταβολισμός είναι διαφορετικός για κάθε άνθρωπο, καθώς επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες.
Ηλικία: όσο το άτομο μεγαλώνει, ο Βασικός Μεταβολισμός του μειώνεται. Έτσι, στους ενήλικες μειώνεται κατά 2% περίπου κάθε δεκαετία.
Φύλο: φυσιολογικά οι άντρες έχουν υψηλότερο Βασικό Μεταβολισμό από τις γυναίκες, διότι έχουν περισσότερη μυϊκή μάζα.
Σύσταση σώματος: Όσο πιο αυξημένο είναι το ποσοστό μυϊκής μάζας τόσο πιο αυξημένος είναι και ο Βασικός Μεταβολισμός. Αυτός είναι και ο λόγος που οι άντρες έχουν υψηλότερο Βασικό Μεταβολισμό από τις γυναίκες, και οι αθλήτριες από τις γυναίκες που κάνουν καθιστική ζωή.
Η επιφάνεια σώματος: Τα μεγαλόσωμα άτομα χάνουν περισσότερη θερμότητα μέσω της εφίδρωσης από το σώμα γι’ αυτό και έχουν υψηλότερες ενεργειακές απαιτήσεις
Οι ενδοκρινείς αδένες: και ιδιαίτερα οι εκκρίσεις της θυροξίνης, ινσουλίνης, γλυκαγόνης, κορτιζόλης κλπ.
Ειδικές καταστάσεις: όπως είναι η εγκυμοσύνη, όπου παρατηρείται αύξηση του Βασικού Μεταβολισμού λόγω της αύξησης της μυϊκής μάζας της μήτρας, του πλακούντα και του εμβρύου, καθώς και των ορμονών αλλά και σε καταστάσεις στρες και τραυματισμών.
Διατροφή: η ασιτία, η έντονη νηστεία και οι εξαντλητικές δίαιτες μειώνουν το Βασικό Μεταβολισμό έως και 20%. Επίσης, οι συχνές εναλλαγές στέρησης και κατάχρησης τροφής, και οι διαρκείς αυξομειώσεις βάρους (φαινόμενο γιο-γιο) επιφέρουν σημαντική μακροχρόνια μείωση.
Πώς μετράμε το Βασικό Μεταβολισμό
Τα τελευταία χρόνια, έχουν εμφανιστεί συσκευές τελευταίας τεχνολογίας που μετράνε με έμμεση θερμιδομετρία (μέσω της μέτρησης της κατανάλωσης οξυγόνου από το σώμα), μέσα σε 10-15 λεπτά, το Βασικό Μεταβολισμό με ακρίβεια, και καθορίζουν τις ενεργειακές απαιτήσεις του ατόμου με ακρίβεια. Η μέτρηση της κατανάλωσης οξυγόνου, αντί για τη χρήση εξισώσεων γενικού πληθυσμό, που μπορεί να οδηγήσει σε αποκλίσεις έως και 40%, επιτρέπει τη διαμόρφωση μιας εξατομικευμένης διατροφικής αγωγής.
Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το Βασικό Μεταβολισμό
Από τα παραπάνω βλέπουμε ότι ο Βασικός Μεταβολισμός είναι ιδιαίτερος και μοναδικός για κάθε οργανισμό, γι αυτό και το κάθε άτομο έχει διαφορετικές ενεργειακές και συνεπώς διατροφικές απαιτήσεις. Το γεγονός αυτό κάνει τη διατροφή του καθενός απόλυτα εξειδικευμένη διαδικασία. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε με ακρίβεια το Βασικό Μεταβολισμό μας, ώστε πάνω σε αυτό να βασίσουμε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής που θα μας βοηθήσει να πετύχουμε τους στόχους μας: μείωση, αύξηση ή διατήρηση του βάρους μας, βελτίωση της υγείας μας, ή καλύτερη διατροφική αντιμετώπιση των κλινικών παθήσεων.
Βασικός Μεταβολισμός και απώλεια βάρους
Για να μειώσουμε το βάρος μας, πρέπει να λαμβάνουμε λιγότερες θερμίδες από αυτές που καταναλώνουμε συνολικά. Όταν όμως λαμβάνουμε σημαντικά λιγότερες θερμίδες, κάτω από αυτές του Βασικού Μεταβολισμού μας, το σώμα μας αντιδρά. Λαμβάνει αμυντική στάση, καθώς δεν γνωρίζει αν εμείς κάνουμε δίαιτα ή βρισκόμαστε σε ασιτία. Έτσι, γίνεται μια «συντήρηση ενέργειας», ώστε το σώμα μας να μπορέσει να ανταποκριθεί σε περαιτέρω καταστάσεις πείνας. Το αποτέλεσμα είναι ότι ενώ εμείς τρεφόμαστε με ελάχιστες θερμίδες, το σώμα μας καταναλώνει λιγότερη ενέργεια, χάνει μυϊκή μάζα αντί για λίπος και η ζυγαριά «κολλάει». Γι αυτό λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε το Βασικό Μεταβολισμό μας, έτσι ώστε να γνωρίζουμε τα όριά μας, και να μην τα ξεπερνάμε.
Γράφει η ΚΑΤΣΑΡΟΥ ΒΙΒΗ (Κλινικός Διατροφολόγος – Διαιτολόγος)
http://greveniotis.gr/ind
