Οπωσδήποτε, η επιγραφή αυτή επιδέχεται πολλών ερμηνειών. Σε ποιον απευθύνεται ο ισχυρισμός; Στο δέντρο; Μιλάει στο δέντρο και του υπενθυμίζει ότι θέλει κοπριά;
Σε αυτόν που διαβάζει την επιγραφή; Θέλει, μήπως, ο περαστικός κοπριά;
Διατίθεται αγνή κοπριά από ζώα των απλών - βιοπαλαιστών αγροτών;
Πρόκειται για κάποιο άλλο κωδικοποιημένο μήνυμα που δε μπορούμε να κατανοήσουμε;
Πολλά τα ερωτήματα και πολλά χρόνια μετά κάποιοι αρχαιολόγοι θα σπάνε το κεφάλι τους για να καταλάβουν έναν απλό άνθρωπο!
Το αρχαιότερο και καλύτερο λίπασμα που έχει βρεθεί από τους πρακτικούς είναι η κοπριά.
Είναι φυσικό λίπασμα με όλες τις θρεπτικές ουσίες και με όλες τις καλές ιδιότητες, για βαριά και για ελαφριά εδάφη. Περιέχει κατά μέσον όρο επί της χιλίοις: 4 άζωτο, 2 φωσφορικό οξύ και 4 κάλι (ποτάσα). Περιέχει επίσης και άλλες χρήσιμες ουσίες που δεν έχουν τα χημικά (τεχνικά) λιπάσματα. Σε σύγκριση όμως με τα λιπάσματα η κοπριά είναι πολύ αραιωμένη και χρειάζεται πολλά μεταφορικά έξοδα.
Όταν η κοπριά αφεθεί στην αυλή σκορπισμένη στον ήλιο, τον ήλιο, τον αέρα και την βροχή, τότε η αμμωνία της (άζωτο) εξατμίζεται και όλες οι θρεπτικές ουσίες ξεπλένονται ώστε τελικώς απομένει η μισή λιπαντική δύναμη σε αυτή την κοπριά. Χάνονται επίσης τα ούρα τα οποία περιέχουν άλλα τόσα λιπάσματα και έτσι μένει για το χωράφι μόνο το ¼ της αρχικής ουσίας της κοπριάς.
Για να συντηρήσουμε όλη την λιπαντική ουσία της κοπριάς και να μην έχουμε ανάγκη από χημικά λιπάσματα, χρειάζεται συστηματική εργασία. Κάθε βράδυ πρέπει να στρώνουμε τον στάβλο με ξηρά χόρτα ή άχυρα για να κρατούν τα ούρα.
Από τον στάβλο μεταφέρουμε κάθε πρωί την κοπριά σε μεγάλο λάκκο και την πατάμε καλά για να ζυμωθεί (χωνέψει) χωρίς να αερίζεται και χάση την αμμωνία της.
Όταν γεμίσει σκεπάζεται ο σορός της κοπριάς με χώμα ή άχυρο και ποτίζεται συχνά για να μην ξεραθεί, μέχρι να χωνέψει. Καλύτερα να ποτίζουμε με τα νερά του στάβλου.
Μόλις η χωνεμένη κοπριά μεταφερθεί στο χωράφι πρέπει να σκεπάζεται αμέσως με όργωμα ή μέσα σε λάκκους (αμπέλια, δέντρα), για να μην χάσει την υπόλοιπη δύναμή της.
Η χωνεμένη κοπριά δεν βλάπτει τις ρίζες και τους σπόρους. Όταν όμως την χρησιμοποιούμε αχώνευτη πρέπει να την παραχώνουμε 20 τουλάχιστον ημέρες πριν την σπορά ή των χειμώνα που τα δέντρα κοιμούνται.
Μια αγελάδα παράγει κατά μέσο όρο ανά έτος 10 τόνους ή 8.000 οκάδες κοπριάς. Ένα άλογο 4.800 οκάδες. Ένας γάιδαρος 2.400 και ένα πρόβατο 250 οκάδες. Εάν μένουν μόνο την νύχτα στο στάβλο θα πάρουμε τη μισή ποσότητα κοπριάς.
Για ένα στρέμμα χρειάζονται τουλάχιστον χίλιες οκάδες χωνεμένης κοπριάς το χρόνο ή 2.000 οκάδες κάθε 2ο χρόνο. Η δύναμη της κοπριάς διαρκεί 2-3 χρόνια. Με στάνισμα εκατό προβάτων μπορούμε να λιπάρουμε ένα στρέμμα σε 10 ημέρες. Μετά το στάνισμα όμως χρειάζεται όργωμα για να σκεπάσει την κοπριά.
Όταν δεν έχουμε κτηνοτροφία μπορούμε να κάνουμε τεχνητή κόπρο από τα χόρτα, άχυρο, φύλλα και σκουπίδια του κτήματος. Τίποτε δεν πρέπει να χάνεται στους δρόμους και στα χαντάκια. Τα μαζεύουμε όλα σε ένα λάκκο ή σε σωρό και τα πατάμε καλά όπως το φουσκί. Για να χωνέψουν γρήγορα κάθε 30 πόντους πατημένα χόρτα σκορπίζουμε ασβέστη ή λίγη φυσική κοπριά σαν μαγιά. Κατόπιν σκεπάζουμε με 2-3 πόντους χώμα και ποτίζουμε.
Μόλις φτάσουμε σε ύψος 1 ½ μέτρο περίπου σκεπάζουμε τον σωρό με χώμα και καταβρέχουμε συχνά για να μην ξεραθεί. Εάν έχετε ζουμί από κοπριά ή ούρα, τότε δε χρειάζεται ούτε νερό, ούτε ασβέστη, ούτε μαγιά. Για να μαζεύονται όμως αυτά τα ούρα που θα την ποτίζουμε χρειάζεται τσιμενταρισμένος λάκκος.
Η κοπριά κάνει τη γόνιμη γη γονιμότερη και την αδύνατη την βοηθάει πολύ. Η καλή γη δεν χρειάζεται πολύ κοπριά, η μέτρια χρειάζεται λίγο περισσότερη και η φτενή και αδύνατη γη πολλή. Δεν πρέπει όμως την κοπριά να τη ρίχνουμε όλη μαζί, αλλά συχνά. Η γη που δεν κοπρίζεται παγώνει, όταν όμως κοπρίζεται περισσότερο από όσο πρέπει καίεται. Όταν κοπρίζουμε δεν πρέπει να ρίχνουμε την κοπριά απ’ ευθείας στις ρίζες των φυτών, αλλά πρώτα να ρίχνουμε αρκετό χώμα λεπτό, έπειτα την κοπριά και έπειτα πάλι να τη σκεπάζουμε με χώμα. Και έτσι ούτε τα φυτά θα καούν απ’ την κοπριά και η θερμότης της κοπριάς, επειδή θα τη σκεπάσουμε με χώμα δεν θα εξατμισθεί. Η κοπριά όλων των πουλιών είναι καλή εκτός της κοπριάς των χηνών και των νεροπουλιών, η οποία είναι υγρή. Και αυτή όμως είναι χρήσιμη αν την ανακατέψουμε με άλλες κοπριές. Του περιστεριού η κοπριά είναι πάρα πολύ καλή, γιατί έχει μεγάλη θερμότητα. Και για αυτό μερικοί ανακατεύουν με το σπόρο λίγη απ’ την κοπριά αυτή, έτσι καθώς είναι και την ρίχνουν στο χωράφι. Είναι δε ωφέλιμη στην αδύνατη γη και βοηθάει να βγάλει τους καρπούς και να τους θρέψη και την αγριάδα την καταστρέφει.
Δεύτερη ύστερα από την κοπριά των περιστεριών έρχεται η ανθρώπινη, που μοιάζει κάπως με των περιστεριών, ιδίως γιατί καταστρέφει όλα τα αγριοβότανα. Στην Αραβία τη μεταχειρίζονται ως εξής. Την ξεραίνουν τελείως και κατόπιν τη βρέχουν με νερό και πάλι την ξεραίνουν. Και καθώς βεβαιώνουν έτσι γίνεται πάρα πολύ ωφέλιμη στ’ αμπέλια. Καλύτερα όμως είναι, για ν’ αποφεύγουμε κάπως την αηδία, να την ανακατεύουμε με άλλες κοπριές. Τρίτη έρχεται η κοπριά του γαϊδάρου, η οποία είναι πολύ γόνιμη από τη φύση της και σ’ όλα τα φυτά πολύ χρήσιμη. Τετάρτη η κοπριά απ’ τις γίδες, αλλά πολύ αψιά. Και έπειτα η κοπριά των προβάτων που είναι μαλακότερη και κατόπιν η βοδινή. Καλύτερη απ’ τις κοπριές αυτές είναι η χοιρινή, η οποία όμως είναι ακατάλληλη για τα σπαρτά, επειδή είναι πολύ θερμή και τα καίει αμέσως. Χειρότερη απ’ όλες είναι η κοπριά των αλόγων και των μουλαριών, όταν είναι μόνη της. Αν όμως ανακατέψουμε με άλλες αψύτερες γίνεται χρήσιμη.
Οι γεωργοί πρέπει προ πάντων να προσέχουν να μη χρησιμοποιούν κοπριά της ίδιας χρονιάς. Γιατί δεν ωφελεί καθόλου και καμιά φορά βλάπτει και γεννάει πολλά ζωύφια. Η κοπριά 3 και 4 χρόνων είναι πάρα πολύ καλή. Γιατί απ’ την πολυκαιρία όλη η βρώμα έχει εξατμισθεί και τα σκληρά κομμάτια που μπορεί να έχει έχουν μαλακώσει. Δεν πρέπει να κοπρίζουμε τις ημέρες που μεγαλώνει το φεγγάρι, γιατί τις ημέρες αυτές η κοπριά συντελεί στο να φυτρώσουν πολλά αγριοβότανα.
Πως φτιάχνουμε την κοπριά
Μερικοί ανοίγουν χαντάκι βαθύ και βάζουν μέσα όλη την κοπριά μαζί και την καλύτερη και την χειρότερη για να σαπίσει. Επίσης μέσα στο χαντάκι βάζουν και την στάχτη απ’ τους φούρνους και λάσπη και την κοπριά απ’ όλα τα ζώα και προ πάντων απ’ τους ανθρώπους και τα κάτουρα τα ανθρώπινα, τα οποία ωφελούν περισσότερο από κάθε τι άλλο όλα τα φυτά και ιδίως τ’ αμπέλια. Ακόμη ρίχνουν μέσα στο χαντάκι και την ακαθαρσία απ’ τα ταμπάκικα. Πολλοί δε και την καλαμιά ύστερα από το θέρος την ξεριζώνουν και τη στρώνουν στα μαντριά των ζώων για να πατηθεί και να σαπίσει απ’ το κάτουρο και να γίνει κοπριά κα μαζί με όλα τα άλλα που είπαμε παραπάνω τη ρίχνουν στο χαντάκι. Και αν είναι τίποτε λάσπες ακάθαρτες ή στάχτη από άχυρα ή από αγκάθια ή από ξύλα ή από φρύγανα και αυτή τη ρίχνουν μέσα στο χαντάκι. Και τα βρύα που βγάνει η θάλασσα, αφού τα πλύνουν καλά με γλυκό νερό, τα ρίχνουν μέσα στο χαντάκι. Αφού ανακατευθούν όλα αυτά μαζί μέσα στο χαντάκι ρίχνουν γλυκό νερό για να σαπίζουν όλα μαζί γρηγορότερα. ‘Έπειτα ανακατεύουν με το σκαλιστήρι την κοπριά έως που να γίνει όλη μαζί ένας χυλός. Πολύ δε ωφέλιμο είναι όταν βρέχει να ρίχνουμε τα αυλάκια απ’ τους δρόμους μέσα στο κοπροστάσι. Γιατί το νερό αυτό, καθώς είναι λασπερό και θολό θ’ αυγατίσει την κοπριά που υπάρχει κα θα σαπίσει μαζί της και θα την κάνει πολύ καλύτερη.
Πηγές; Γεωπονικά-Νικ. Β. Σκληρού Γεωπονικά-Κασσιανός Βάσσος
