Κατά το Μάιο με Ιούνιο «ξύνουμε τα τραπέζια» των σκίνων. (Καθαρίζουμε με ειδικά εργαλεία { άμιες, ξυστήρια, μουστριά.} τους χώρους κάτω από τους σκίνους). Τέλος Ιουνίου - αρχές Ιουλίου- «φροκαλούμε» (σκουπίζομε) με σκούπες φτιαγμένες από αγριοθάμνους (σπάρτους, ημερόσπαρτους, θυμάρι, αγόρα κ.ά) τα «τραπέζια».Πασπαλίζουμε με ψιλό σαν πούδρα «ασπρόχωμα», που έχομε βγάλει από κουφάλες (σήραγγες) μέσα απ΄τη γη, τα τραπέζια, για να πέσει το μαστίχι, σε χώμα που ευκολότερα καθαρίζεται.
Αμέσως κάνομε και το «ρίνιασμα» (πρώτο κέντημα με λίγες κεντιές). Στη συνέχεια, μια φορά τη βδομάδα και για 5-8 βδομάδες (ανάλογα με την αντοχή του σκίνου), κεντούμε με 5-30 κεντιές (πληγές), κάθε δέντρο, από κάτω προς τα κλαδιά. Φροντίζομε να κεντούμε στην «κοιλιά» (κάτω μέρος) και στα πλάγια, για να μη χάνομε μαστίχι που τρέχει στον κορμό του σκίνου. Το κέντημα γίνεται είτε με τα παραδοσιακά «κεντητήρια» ίσια και γονάτια, είτε με τα νεότερα ( σφυράκι, παπαγαλάκι, τραβηχτήρι). Κατά τα μέσα του Αυγούστου «αφήνομε» τους σκίνους για 15 ημέρες, προκειμένου να «ξεραθεί» το μαστίχι και να το μαζέψομε. Το μάζεμα γίνεται πρωινές ώρες, πριν ζεστάνει η μέρα και πάρομε νελιγωμένο μαστίχι στο χωριό.
Την «πίτα» (χοντρό μαστίχι) την ξεκολλούμε από το χώμα με το τιμητήρι, το μαζεύομε μέσα σε μαστιχοκάλαθα (μικρά πανεράκια επιχρισμένα με κοπριά αγελάδας κι ασπρόχωμα) και το βάζομε σε πανέρες μεγάλες, για να μεταφερθεί στο χωριό και να απλωθεί σε δροσερό χώρο πάνω σε ασπρόχωμα, για κανένα μήνα, να στεγνώσει τελείως για το καθάρισμα. Το υπόλοιπο μαστίχι το σκουπίζομε με σκούπες από σκληρούς αγριόθαμνους. Το βάζομε σε σακιά και το μεταφέρομε σπίτι.
Πολλοί κάνουν το «δεύτερο κέντος». Ξανακεντάνε ως τα μέσα του Σεπτέμβρη με την ευχή «να τους το χαρίσει ο Θεός». (Να μη βρέξει και το καταστρέψει). Πρέπει να σημειωθεί ότι στη νότια Χίο που καλλιεργείται ο σκίνος, σπάνια βρέχει το καλοκαίρι. Κι αν κάποτε βρέξει, τότε το χλωρό μαστίχi γίνεται ένα με το χώμα (νεροπινάδες ή αναπινάδες) και είναι σχεδόν άχρηστο. Ο σκίνος κατά μέσο όρο βγάζει γύρω στα 250 με 300 γραμμάρια μαστίχι.
Κάποιοι ξαναγυρνάνε τους σκίνους (Οκτώβρη, Νοέμβρη, Δεκέμβρη), για να μαζέψουν το «κοκολόι» (ό,τι μαστίχι έχει απομείνει). Το πιο μεγάλο βάσανο του μαστιχιού είναι το «πάστρεμά του» (καθάρισμα). Κοσκινίζεται, πλένεται, σαπουνίζεται και καθαρίζεται με μυτερά μαχαιράκια. Σε πολλά χωριά το πάστρεμα γίνεται σε παρέες με «δανεικές» (σήμερα στο δικό μου, αύριο στο δικό σου). Το καθάρισμα αρχίζει από τα μέσα του Σεπτέμβρη ή αρχές Οκτώβρη και για τον μέσο παραγωγό (80 με 100 κιλά) τελειώνει στο τέλος του Δεκέμβρη. Το μαστίχι, βάσει αναγκαστικού νόμου, παραδίδεται στους κατά τόπους συνεταιρισμούς και από εκεί στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου.
Η μέση ετήσια παραγωγή σήμερα είναι 120 τόνοι, η δε τιμή του μαστιχιού είναι 75 περίπου ευρώ το κιλό.
Περισσότερα άρθρα για την μαστίχα κάνε κλικ στις πιο κάτω επικεφαλίδες:
