Πάντα ήθελα να φτιάξω
ένα ξυλόφουρνο. Είχα διαβάσει και ακούσει από ανθρώπους που είχαν
φτιάξει παλιά, αλλά δεν είχα δει την όλη διαδικασία από κοντά. Τα βασικά
τα γνώριζα και ήθελα να φτιάξω ένα παραδοσιακό ξυλόφουρνο με τον παλιό
τρόπο, γιατί έτσι, πίστευα ότι θα γινόταν καλύτερος και ταυτόχρονα θα
κατανοούσα με την κατασκευή του από κοντά, περισσότερο τις αρχές
κατασκευής και λειτουργίας του.Τα πλεονεκτήματα ενός παραδοσιακού ξυλόφουρνου
-Λειτουργία με πολύ μικρή κατανάλωση και διατήρηση της θερμοκρασίας του
-Ανάπτυξη πολύ μεγάλων θερμοκρασιών
Πριν λίγο καιρό συζήταγα με φίλους, που είχαν τις απαραίτητες γνώσεις για να φτιάξουμε κεραμικά και σκοντάψαμε στο ότι δεν είχαμε φούρνο με πολλή δυνατή θερμοκρασία (850-900 κελσίου) για να τα ψήσουμε.Έτσι μου μπήκανε παραπάνω σκέψεις…
Ήρθε λοιπόν ο χρόνος και βρέθηκα δίπλα στην κατασκευή ενός ξυλόφουρνου με παραδοσιακό χτίσιμο. Ταυτόχρονα δίπλα στο φούρνου φτιάχτηκε και μια ψησταριά.
Πήρα λοιπόν την απόφαση να σας παρουσιάσω εδώ την όλη κατασκευή τους.
Η κατασκευή της βάσης του παραδοσιακού φούρνου-ψησταριάς
Η βάση του φούρνου ψησταριάς έχει μήκος 2.20 m πλάτος 1.80 m και ύψος περίπου 1 m.
Τα πλάγια μέρη στήριξης της κατασκευής χτίστηκαν με τσιμεντόπετρες και η βάση του έγινε με μπετό πάχους 0,10 m περίπου.
Κατασκευή παραδοσιακού φούρνου
Οι διαστάσεις του στρογγυλού φούρνου που παρουσιάζεται είναι:
Διάμετρος 1.10 m-ύψος 0.55 m
Εδώ βλέπουμε ότι το ύψος του φούρνου μας είναι το μισό της διαμέτρου του, όσο δηλαδή και η ακτίνα του. Αν φτιάχναμε έναν μικρότερο με διάμετρο 0.90 m το ύψος του θα έπρεπε να είναι το μισό δηλαδή 0.45 m. Η είσοδος του φούρνου η λεγόμενη μπούκα φτιάχτηκε από ένα λυγισμένο σίδερο.
Υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τον φούρνο:
- Ένα κομμάτι ξύλου κομμένο σε κύκλο, ακτίνας 0,55 m
- Πλαστικά κομμάτια για το καλούπι
- Πυρότουβλα παλιά
- Αργιλώδες χώμα-πηλός από βουνό
- Σίδερο μήκους 1.30 m και πλάτους 0.10m
Το καλούπι του φούρνου
Στο συγκεκριμένο φούρνο το καλούπι μας φτιάχτηκε από κομμάτια πλαστικού δεμένα μεταξύ τους με σύρμα, πάνω σε μια στρογγυλή ξύλινη βάση . Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε κομμάτια ξύλου από κόντρα πλακέ, σιδερένιο ευλύγιστο πλέγμα ή ακόμα και κλαδιά δέντρων πλεγμένα μεταξύ τους και δεμένα με πηλό, όπως το έκαναν παλιά για να φτιάξουμε το σκελετό, πάνω στον οποίο θα χτιζόταν μετά ο φούρνος μας. Μια σκέψη μου είναι, ότι το καλούπι μας που μοιάζει με τρούλο θα μπορούσαμε να το κάνουμε και με βρεγμένη άμμο ή ακόμα και με βρεγμένο χώμα και να χτίσουμε γύρω του τα πυρότουβλα.
Το χτίσιμο του φούρνου
Πάνω στη τσιμεντένια βάση του φούρνου χτίστηκαν μια στρώση πυρότουβλα. Η λάσπη που χρησιμοποιήσαμε για το χτίσιμο ήταν αραιωμένο και διαλυμένο, αργιλόχωμα με νερό.
Η διαδικασία μίξης έγινε με τη βοήθεια ενός τρυπανιού με τον ανάλογο αναδευτήρα.
Τα πυρότουβλα που χρησιμοποιήθηκαν, κόπηκαν σε διάφορα μεγέθη που θέλαμε, με την βοήθεια ενός ηλεκτρικού τροχού. Όσο πιο χοντρό είναι το πυρότουβλο που χτίζουμε το φούρνο μας τόσα καλύτερα αποτελέσματα θα έχουμε στη λειτουργία του.
Τα πυρότουβλα χτίστηκαν με τον πηλό ακολουθώντας το καλούπι της πλαστικής μας φόρμας. Τα εξωτερικό μέρος των πυρότουβλων χτίζονταν με το αραιό αργιλικό μίγμα μας.
Παλιά αν δεν είχαν πυρότουβλα έχτιζαν τους φούρνους με λιγότερο αραιωμένο αργιλόχωμα-πηλό που ενδιάμεσα έχωναν παλιά στρογγυλά σπασμένα κεραμίδια.
Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε εξωτερικά και να αγκαλιάσουμε τον πηλό μας με ψηλό σύρμα ή λινάτσα βρεγμένη και να συνεχίσουμε μια στρώση αραιωμένου αργιλοχώματος, πάνω από την πρώτη στρώση. Τέλος έχτιζαν περιμετρικά του φούρνου τοιχία και κάλυπταν το ενδιάμεσο κενό και το πάνω μέρος του φούρνου με άμμο για καλύτερη διατήρηση της θερμοκρασίας του.
Το κάψιμο του παραδοσιακού φούρνου
Ο φούρνος αφού χτιστεί πρέπει να μείνει μια βδομάδα περίπου για να στεγνώσει ο πηλός αργά και φυσικά μόνος του. Αν κάπου σκάσει αλείφουμε με αραιωμένο πηλό το μέρος που έσκασε. Όταν έχει στεγνώσει αρκετά ο πηλός, καίμε το φούρνο μας με πολλά ξύλα για 2 συνεχόμενες ημέρες . Αν η κατασκευή του είναι καλή οι θερμοκρασίες μπορούν να φτάσουν τους 900 βαθμούς. Παλιά όταν δοκίμαζαν τον φούρνο πέταγαν μέσα ένα γυάλινο μπουκάλι για να δούνε αν λιώνει. Τότε θα ήταν έτοιμος για ψήσιμο.
Φωτογραφίες κατασκευής ξυλόφουρνου με καμινάδα από το τον φίλο αναγνώστη Γιάννη
1. οταν ο φουρνος ειναι μικρης διαμετρου (μεχρι 1,20 μ) δεν απαιτειται καμιναδα. Όταν όμως η διάμετρος μεγαλώνει τότε είναι απαραίτητη και τοποθετείται ΠΑΝΤΑ μπροστά ώστε όταν τελειώσει το κάψιμο να κλείνει η πόρτα και να μην έχουμε απώλειες θερμότητας.
2. Την τρύπα στα πλαϊνά την αφήνουμε σε μεγάλους φούρνους πάνω απο 1,20μ διάμετρο για να μπορεί να μπαίνει οξυγόνο απο δυο δημεία και να γίνεται σωστά η καύση του ξύλου. Οι μικροί φούρνοι δεν χρειάζονται τρύπα στα πλαϊνά. Μόλις κάψει ο φούρνος και τοποθετήσουμε μέσα το ψωμί τότε κλείνουμε την οπή με ένα βρεγμένο πανί και φυσικά την πόρτα. Μάλιστα για να μην έχουμε απώλειες απο την πόρτα πριν τη κλείσουμε μεταφέρουμε μια ποσότητα απο τα κάρβουνα στην είσοδο για να λειτουργούν ως θερμική κουρτίνα και να εμποδίζουν το ζεστό αέρα να φύγει απο τις χαραμάδες.
3. Για να έχουμε ψησταριά και φούρνο με μία καμινάδα υπάρχει μόνο μία λύση. Φτιάχνουμε τον φούρνο κανονικά και στην είσοδό του αντί να την έχουμε ελεύθερη κατασκευάζουμε την ψησταριά. Δηλαδή η πλάτη της ψησταριάς είναι η είσοδος του φούρνου.Φυσικά αυτό σημαίνει ότι ταυτόχρονα δεν μπορούμε να δουλέψουμε και τα δύο.
4. Για να κατασκευάσουμε τον φούρνο υπάρχουν πολλοί τρόποι και ακόμα περισσότερα υλικά. Ο καθένας διαλέγει. Είτε με παραδοσιακά υλικά, είμε με σύγχρονα είτε με πάντρεμα αυτών των δύο. Σημασία έχει να γίνει σωστά. Αυτό όμως που πρέπει να προσέξουμε είναι η θερμομόνωση στη βάση του φούρνου για να μην βγαίνει το ψωμί λάσπη. Δεν αρχεί το απλό τσιμέντο αλλά μια πολύ καλή μόνωση. Μη ξεχνάμε ότι ο θερμός αέρας πάει πάντα προς τα πάνω.
Μια καλή λύση και ανέξοδη είναι σπασμένα γυαλιά για πάχος τουλάχιστον 30 εκ, απο πάνω άμμο αναμεμιγμένη με χοντρό αλάτι σε πάχος 10-15 εκ και τέλος μια λεπτή στρώση χονδρού αλατιού ώστε να καλυφθεί η άμμος και πάνω σε αυτό τοποθετούμε τις πυρόπλακες και ξεκινάει το χτίσιμο του φούρνου. Το γυαλί δίνει μεγάλη θερμομόνωση, η άμμος δεν αφήνει να δημιουργηθούν υδρατμοί κάτω απο τη πλάκα και το αλλάτι βοηθάει στη θερμομόνωση αλλά και στη γεύση.
5. Τα παλιά συμπαγή τούβλα είτε με βαθούλωμα είτε όχι, είναι κατάλληλα για φούρνο. Αν δεν βρεθούν τέτοια τότε και τα πυρότουβλα του εμπορίου είναι κατάλληλα. Αποφύγετε τα κίτρινα παλιά ή καινούρια μιας και έχουν μέσα αμίαντο ή και τσιμέντο.
6. Το κοκκινόχωμα που υπάρχει σε μερικά σημεία στην εξοχή για να είναι κατάλληλο πρέπει να εκτός απο το κόκκινο χρώμα (σαν αυτό που έχουν τα πήλινα σκεύη) να είναι και μαλακό – εύπλαστο αν βραχτεί. Δηλαδή να γίνεται σαν ζυμάρι και να κολλάει αν το πετάξουμε σε μια πέτρα. Φυσικά θέλει κοσκίνισμα πριν τη χρήση και στέγνωμα στον ήλιο. Για να βελτιωθούν οι πυρίμαχες ιδιότητές του και να μη σκάσει απο τη φωτιά καλό είναι να το αναμίξουμε με ένα άλλο χώμα που λέγεται καολίνη (ο γκρί- λευκός άργιλος). Υπάρχει στο εμπόριο στα μαγαζιά που φτιάχνουν κεραμικά, στην Μήλο, στην Αίγινα στη Κεφαλλονιά στο Ξι και σε διάφορα σημεία σε όλη την Ελλάδα. Η καολίνη δεν συστέλεται ή διαστέλεται απο την μεταβολή της θερμοκρασίας, την χρησιμοποιούν και στην παρασκευή της πορσελάνης.
6. Το σφαιρικό σχήμα το υιοθέτησαν απο παλιά επειδή είναι κατάλλληλο στο να κατανέμει ομοιόμορφα την θερμοκρασία και επειδή δεν είχαν άλλο τρόπο να στηρίξουν το μεγάλο άνοιγμα χωρίς ξύλα. Σαφώς τώρα μπορεί να γίνει και ορθογώνιο σαν σχήμα, άλλωστε και οι κουζίνες μας είναι ορθογώνιες, θέλει όμως προσοχή στις υψηλές θερμοκρασίες μην σκάσουν οι γωνίες.
7. Το άνοιγμα της εισόδου του φούρνου συνήθως είναι 65-70 εκ ίσα ίσα να χωράει ένα μεγάλο ταψί. το ύψος του ανοίγματος είναι το μισό δηλ 32-35 εκ.
8. Τέλος να τονίσω ότι άλλη κατασκευή έχει ο φούρνος για πίτσα και άλλη για ψωμί μιάς και στην πίτσα τα ξύλα κατα τη διάρκεια που ψήνουμε τη πίτσα με ανοιχτή την πόρτα του, ενώ στο ψωμί παραμερίζουμε τα κάρβουνα και κλείνουμε τη πόρτα.
https://periplanomeno.wordpress.com
