Οικογένεια : Μορείδες (Moraceae)
Κοινά
ονόματα : μουριά, μουργιά, μούργανα, ξινομουριά, συκαμιά, συκαμινιά,
σκαμνιά, μαυροσκαμνιά, ντουντιά, σαμντουντού, καραντουντιά
Τα διάφορα είδη που περιλαμβάνονται
σ'αυτό το γένος των ανθεκτικών και φυλλοβόλων δέντρων κατάγονται από τις
ήπιες-θερμές ζώνες του βόρειου ημισφαιρίου. Γενικά καλλιεργούνται δύο
είδη: η Μορέα η μελανή (Morus nigra ) και η Μορέα η λευκή (Morus alba).
H Μορέα η μελανή ή μαύρη μουριά ήταν ήδη
διαδομένη στη Μεσόγειο από την εποχή των Ρωμαίων, που πιθανώς την είχαν
φέρει από την Ασία και την Αρμενία ενώ η Μορέα η λευκή ή άσπρη μουριά
απαντά αυτοφυής στην Κινα και την Κορέα και σήμερα καλλιεργείται σε
πολλές χώρες. Η μουριά συνδεμένη με την εκτροφή του μεταξοσκώληκα και τη
βιομηχανία του μεταξιού εισήχθηκε στις μεσογειακές χώρες τον 15ο αιώνα.
Η μουριά αυτή έχει μεγάλη διάδοση, κυρίως στις βόρειες περιοχές της
χώρας-μας όπου αποτελεί ένα χαρακτηριστικό στοιχείο του αγροτικού
τοπίου,
σε πολλές ζώνες. Τα τελευταία 50 χρόνια όμως ο ανταγωνισμός των συνθετικών ινών και του εισαγόμενου μεταξιού έχουν περιορίσει αισθητά την εκτροφή του μεταξοσκώληκα και τη διάδοση αυτού του δέντρου.
σε πολλές ζώνες. Τα τελευταία 50 χρόνια όμως ο ανταγωνισμός των συνθετικών ινών και του εισαγόμενου μεταξιού έχουν περιορίσει αισθητά την εκτροφή του μεταξοσκώληκα και τη διάδοση αυτού του δέντρου.
Αντίθετα για διακοσμητικούς σκοπούς,
μερικές ποικιλίες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (διάταξη κλαδιών, σχήμα
και χρώμα των φύλλων κλπ) και συνήθως μικρότερο ύψος από το τυπικό
είδος.
Η μουριά έχει σφαιρική και απλωτή «κόμη» με πυκνά κλαδιά, καρδιόσχημα φύλλα, περισσότερο ή λιγότερο επιμήκη και μυτερά (υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς τις διαστάσεις και το σχήμα των φύλλων των διαφόρων ποικιλιών που στην εποχή τους είχαν επιλεγεί για τη διατροφή του μεταξοσκώληκα με οδοντωτές παρυφές, λαμπερό πράσινο χρώμα στην επάνω επιφάνεια και θαμπό πράσινο στην κάτω.
Τα λουλούδια, ασήμαντα και πολύ μικρά, είναι μονογενή αλλά και τα δύο γένη φέρονται στον ίδιο δέντρο, ενωμένα σε κρεμάμενους ίουλους. Παράγουν χαρακτηριστικούς καρπούς που μοιάζουν πολύ με τα βατόμουρα. Τα χρώματα τους ποικίλλουν από το υπόλευκο ως το ιώδες, το μαύρο και το κόκκινο και έχουν μια όμορφη γλυκόξινη γεύση (κυρίως της μάυρης μουριάς).
Η μουριά έχει σφαιρική και απλωτή «κόμη» με πυκνά κλαδιά, καρδιόσχημα φύλλα, περισσότερο ή λιγότερο επιμήκη και μυτερά (υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς τις διαστάσεις και το σχήμα των φύλλων των διαφόρων ποικιλιών που στην εποχή τους είχαν επιλεγεί για τη διατροφή του μεταξοσκώληκα με οδοντωτές παρυφές, λαμπερό πράσινο χρώμα στην επάνω επιφάνεια και θαμπό πράσινο στην κάτω.
Τα λουλούδια, ασήμαντα και πολύ μικρά, είναι μονογενή αλλά και τα δύο γένη φέρονται στον ίδιο δέντρο, ενωμένα σε κρεμάμενους ίουλους. Παράγουν χαρακτηριστικούς καρπούς που μοιάζουν πολύ με τα βατόμουρα. Τα χρώματα τους ποικίλλουν από το υπόλευκο ως το ιώδες, το μαύρο και το κόκκινο και έχουν μια όμορφη γλυκόξινη γεύση (κυρίως της μάυρης μουριάς).
Είδη και ποικιλίες
Μορέα η λευκή (Morus alba). Από το είδος αυτό που μπορεί να φτάσει σε ύψος 15περίπου μ. έχουν δημιουργηθεί πολυάριθμες τοπικές ποικιλίες, προσαρμοσμένες στις κλιματολογικές συνθήκες των συγκεκριμένων περιοχών. Η ποικιλία «Κλαίουσα»(Pendula) έχει κλαδιά μακριά και λεπτά, που πέφτουν σχεδόν ως το έδαφος.
Μορέα η λευκή (Morus alba). Από το είδος αυτό που μπορεί να φτάσει σε ύψος 15περίπου μ. έχουν δημιουργηθεί πολυάριθμες τοπικές ποικιλίες, προσαρμοσμένες στις κλιματολογικές συνθήκες των συγκεκριμένων περιοχών. Η ποικιλία «Κλαίουσα»(Pendula) έχει κλαδιά μακριά και λεπτά, που πέφτουν σχεδόν ως το έδαφος.
Μορέα ή καγαιάμειος (Morus
kagaiamae).Μικρό δέντρο, που κατάγεται από την Ιαπωνία, και έχει πολύ
αργή ανάπτυξη. Τα φύλλα του, μεγάλα και με χωρισμένους λοβούς, παίρνουν
κατά το φθινόπωρο, ένα ωραιότατο χρυσαφί χρώμα.
Μορέα ή πολύκαυλος (Morus multicaulis).
Το είδος αυτό, που είναι γνωστό και σαν θαμνώδης μουριά, θεωρείται από
ορισμένους ειδικούς και σαν ποικιλία της άσπρης μουριάς. Παράγει πολύ
γλυκά μαύρα μούρα.
Μορέα η μελανή (Morus nigra). Είναι
μικρότερη από την άσπρη μουριά (ύψος 5-6μ) και λιγότερο κατάλληλη για
την παραγωγή φύλλων, που χρησιμοποιούνται για τη διατροφή του
μεταξοσκώληκα. Έχει πολύ μεγάλα έλλοβα φύλλα.
Μορέα η ερυθρά (Morus rubra). Πρόκειται
για την αμερικανική μουριά, που είναι πιο μεγάλη από το προηγούμενο
είδος. Παράγει φρούτα πολύ εύγευστα μούρα, αλλά καλλιεργείται σπάνια στα
δικά μας κλίματα.
Τεχνική της καλλιέργειας
Η μουριά ευδοκιμεί σε εδάφη γόνιμα, βαθιά, καλά αποστραγγιζόμενα αλλά δροσερά, πλούσια σε άλατα. Συνήθως φυτεύεται κατά μήκος των χαντακιών και των καναλιών. Είναι ένα δέντρο που δεν αντέχει καθόλου τους όψιμους παγετούς. Δεν πρέπει να καλλιεργείται σε μέρη που είναι εκτεθειμένα σε ψυχρούς βόρειους ανέμους. Ωστόσο σχετικά με το κλίμα έχει μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα αφού μπορεί να αναπτυχθεί και στο νότο και στο βορρά.
Η μουριά ευδοκιμεί σε εδάφη γόνιμα, βαθιά, καλά αποστραγγιζόμενα αλλά δροσερά, πλούσια σε άλατα. Συνήθως φυτεύεται κατά μήκος των χαντακιών και των καναλιών. Είναι ένα δέντρο που δεν αντέχει καθόλου τους όψιμους παγετούς. Δεν πρέπει να καλλιεργείται σε μέρη που είναι εκτεθειμένα σε ψυχρούς βόρειους ανέμους. Ωστόσο σχετικά με το κλίμα έχει μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα αφού μπορεί να αναπτυχθεί και στο νότο και στο βορρά.
Πολλαπλασιασμός
Ο πολλαπλασιασμός με σπόρο (σπορά σε σπορείο την άνοιξη και μεταφύτευση σε φυτώριο μετά από ένα χρόνο) δεν επιτρέπει τη δημιουργία δέντρων που να έχουν ίδια χαρακτηριστικά με τα μητρικά και εξυπηρετεί μόνο την παραγωγή νεαρών υποκειμένων για εμβολιασμό.
Ο εμβολιασμός (με μάτι ή με εγκεντρισμό) γίνεται την άνοιξη στη βάση των μεγάλων δέντρων ή πάνω στα νεαρά δενδρύλλια που προέρχονται από σπόρο. Χρησιμοποιούνται κεντράδια μήκους 4-5 εκατ. που λαμβάνονται από ένα μικρό κλαδάκι της επιθυμητής ποικιλίας. Τα εμβολιασμένα μικρά δέντρα φυτεύονται στην οριστική τους θέση τον επόμενο χρόνο.
Επίσης το μόσχευμα είναι ένας καλός τρόπος πολλαπλασιασμού της μουριάς (μερικές διακοσμητικές ποικιλίες όμως πολλαπλασιάζονται μόνο με εμβολιασμό). Τα μοσχεύματα από ώριμο ξύλο μήκους περίπου 30εκατ φυτεύονται την άνοιξη, αρκετά βαθιά έτσι ώστε να βγαίνουν από έδαφος μόνο 2-3 «μάτια». Μετά δύο χρόνια όταν αποκτήσουν μια ικανοποιητική ανάπτυξη μεταφυτεύονται απευθείας στην οριστική τους θέση.
Ο πολλαπλασιασμός με σπόρο (σπορά σε σπορείο την άνοιξη και μεταφύτευση σε φυτώριο μετά από ένα χρόνο) δεν επιτρέπει τη δημιουργία δέντρων που να έχουν ίδια χαρακτηριστικά με τα μητρικά και εξυπηρετεί μόνο την παραγωγή νεαρών υποκειμένων για εμβολιασμό.
Ο εμβολιασμός (με μάτι ή με εγκεντρισμό) γίνεται την άνοιξη στη βάση των μεγάλων δέντρων ή πάνω στα νεαρά δενδρύλλια που προέρχονται από σπόρο. Χρησιμοποιούνται κεντράδια μήκους 4-5 εκατ. που λαμβάνονται από ένα μικρό κλαδάκι της επιθυμητής ποικιλίας. Τα εμβολιασμένα μικρά δέντρα φυτεύονται στην οριστική τους θέση τον επόμενο χρόνο.
Επίσης το μόσχευμα είναι ένας καλός τρόπος πολλαπλασιασμού της μουριάς (μερικές διακοσμητικές ποικιλίες όμως πολλαπλασιάζονται μόνο με εμβολιασμό). Τα μοσχεύματα από ώριμο ξύλο μήκους περίπου 30εκατ φυτεύονται την άνοιξη, αρκετά βαθιά έτσι ώστε να βγαίνουν από έδαφος μόνο 2-3 «μάτια». Μετά δύο χρόνια όταν αποκτήσουν μια ικανοποιητική ανάπτυξη μεταφυτεύονται απευθείας στην οριστική τους θέση.
Κλάδεμα
Αν και είναι απαραίτητο για την κανονική ανάπτυξη της η μουριά αντέχει στο κλάδεμα και μπορεί να πάρει τα πιο διαφορετικά σχήματα. Συγκεκριμένα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σχηματίσει φράχτες, ή να καλύψει καφασωτά και πέργολες. Παρ'όλα αυτά το ελεύθερο σχήμα είναι το καλύτερο.
Αν και είναι απαραίτητο για την κανονική ανάπτυξη της η μουριά αντέχει στο κλάδεμα και μπορεί να πάρει τα πιο διαφορετικά σχήματα. Συγκεκριμένα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σχηματίσει φράχτες, ή να καλύψει καφασωτά και πέργολες. Παρ'όλα αυτά το ελεύθερο σχήμα είναι το καλύτερο.
http://www.delta-trees.com
