Το κύρια αναπαραγωγικά όργανα είναι η μήτρα, οι δύο σάλπιγγες και οι δύο ωοθήκες. Η μήτρα, που τις περισσότερες φορές έχει το σχήμα αχλαδιού (ανάποδα), αποτελείται από το κυρίως σώμα της μήτρας και από τον τράχηλο. Η κύρια λειτουργία του σώματος της μήτρας είναι ο σχηματισμός ενδομητρίου, όπου εμφυτεύεται και αναπτύσσεται το έμβρυο. Ο τράχηλος αποτελεί το κατώτερο 1/3 της μήτρας. Εσωτερικά του τραχήλου σχηματίζεται ένα κανάλι που ενώνει την κοιλότητα της μήτρας με τον κόλπο. Μέσα από το κανάλι αυτό, αφενός το αίμα της περιόδου βρίσκει δίοδο προς τα έξω, αφετέρου, περνούν τα
σπερματοζωάρια στην μητρική κοιλότητα, στο δρόμο τους για τις σάλπιγγες. Οι κύριες λειτουργίες του τραχήλου είναι δύο. Η πρώτη είναι η παραγωγή ενός αλκαλικού εκκρίματος κατά τις γόνιμες μέρες του έμμηνου κύκλου, απαραίτητου για την επιβίωση και μετακίνηση του σπέρματος και η δεύτερη, η δράση του ως σφιγκτήρα όταν η γυναίκα μείνει έγκυος.
Οι σάλπιγγες, μία δεξιά και μία αριστερή, είναι δύο σωλήνες που ξεκινούν από τη μήτρα και καταλήγουν στην περιτοναϊκή κοιλότητα, πολύ κοντά στην ωοθήκη της ίδιας πλευράς. Είναι πολύ σημαντικό οι σάλπιγγες να είναι ανοικτές και άθικτες, μιας και μέσα στις σάλπιγγες γίνεται η γονιμοποίηση του ωαρίου με το σπερματοζωάριο καθώς και οι πρώτες κυτταρικές διαιρέσεις του νεοσχηματισμένου εμβρύου.
Οι ωοθήκες είναι τα όργανα όπου παράγονται τα ωάρια. Τα ωάρια αναπτύσσονται και ωριμάζουν μέσα σε ειδικούς σχηματισμούς της ωοθήκης, σαν σάκκους, τα ωοθυλάκια.
Από τα περίπου ένα εκατομμύριο ωοθυλάκια (άρα και ωάρια) στη γέννηση, μονάχα 300.000 με 500.000 παραμένουν στην εφηβεία, όταν η γυναίκα έχει την πρώτη της περίοδο. Τα υπόλοιπα «πεθαίνουν» με μία διαδικασία γνωστή ως ατρησία.
Φυσιολογικά, μονάχα ένα ωάριο ωριμάζει σε μία από τις ωοθήκες κάθε μήνα, το οποίο αφού απελευθερωθεί από το ωοθυλάκιο που το περιέχει με τη διαδικασία της ωοθυλακιορρηξίας, μεταφέρεται στη σάλπιγγα περιμένοντας να γονιμοποιηθεί.
Αυτό που πρέπει να αναφερθεί στο σημείο αυτό είναι το ότι στην αρχή του έμμηνου κύκλου, «στρατολογούνται» πολύ περισσότερα του ενός ωοθυλάκια (πρωτογενή). Όμως, μόνο ένα τελικά επικρατεί, μεγαλώνει περισσότερο από τα υπόλοιπα και υφίσταται ωοθυλακιορρηξία. Η ωρίμανση των ωοθυλακίων (ως εκ τούτου και των ωαρίων) και η ωοθυλακιορρηξία ελέγχονται από μια ομάδα ορμονών που εκκρίνονται κατά την διάρκεια του έμμηνου κύκλου, κυρίως από τον υποθάλαμο, την υπόφυση και τις ωοθήκες.
Ο υποθάλαμος πρωταρχικά εκκρίνει την GnRH, την εκλυτική ορμόνη των γοναδοτροπινών. Η ορμόνη αυτή με τη σειρά της, διεγείρει την υπόφυση να παράγει τις ορμόνες FSH (θυλακιοτρόπος ορμόνη) και LH (ωχρινοτρόπος ορμόνη), που μαζί συχνά αποκαλούνται γοναδοτροπίνες. Οι FSH και LH δρώντας στις ωοθήκες, και συγκεκριμένα στα ωοθυλάκια, προκαλούν την παραγωγή οιστρογόνων, προγεστερόνης και σε μικρότερη ποσότητα ανδρογόνων.
Σε γυναίκες με κύκλο 25-32 ημερών, αναμένεται τα επίπεδα και η δράση των ορμονών αυτών να είναι φυσιολογικά. Παρόλ’ αυτά, ακόμα και αν μια γυναίκα έχει κανονικούς κύκλους, ενδέχεται οι ορμόνες της να μη βρίσκονται στα σωστά επίπεδα, όπως συχνά συμβαίνει σε γυναίκες προχωρημένης αναπαραγωγικής ηλικίας.
Τυπικός Εμμηνος Κύκλος (28 ημέρες)
1η Φάση: Παραγωγική
Ημέρες 1-6 (Αρχή έως τέλος περιόδου) : Στην αρχή του κύκλου τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα. Η σταδιακή αύξηση της FSH διεγείρει την ανάπτυξη αρκετών ωοθυλακίων. Τα ωοθυλάκια αρχίζουν να παράγουν οιστραδιόλη, αλλά η προγεστερόνη παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Η οιστραδιόλη, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, δρα στον υποθάλαμο και την υπόφυση, προκαλώντας περαιτέρω έκκριση FSH και LH τις επόμενες ημέρες.
Ημέρες 7-13 : Η αύξηση της FSH συνεχίζεται. Το επικρατές ωοθυλάκιο είναι αρκετά μεγαλύτερο από τα υπόλοιπα, που υποχωρούν, και εύκολα διακριτό στο υπερηχογράφημα. Το ωοθυλάκιο αυτό, φτάνει το μέγιστο μέγεθος του την 12η με 13η μέρα, εκκρίνοντας τη μέγιστη ποσότητα οιστραδιόλης, που με τη σειρά της προκαλεί και την εκκριτική αιχμή της LH. Μέσα στο ωοθυλάκιο, το ωάριο ωριμάζει, ώστε με την ωοθυλακιορρηξία να είναι καθόλα έτοιμο για γονιμοποίηση. Η οιστραδιόλη δρά στο ενδομήτριο και το παχαίνει, προετοιμάζοντας το να δεχθεί το έμβρυο. Ημέρα 14 (Ωοθυλακιορρηξία) : Μέσα σε 24 με 36 ώρες μετά την αιχμή της LH, το ωοθυλάκιο σπάζει και απελευθερώνει το ωάριο.
2η Φάση: Εκκριτική (Ωχρινική)
Ημέρες 15-28 : Το ραγέν ωοθυλάκιο με-τατρέπεται σε ωχρό σωμάτιο και παράγει προγεστερόνη. Η προ-γεστερόνη μαζί με την οιστραδιόλη δρουν στο ενδομήτριο έτσι ώστε να ολοκληρωθεί η προ-ετοιμασία του για πι-θανή εμφύτευση του εμβρύου. Αν υπάρχει εμφύτευση: το ωχρό σωμάτιο συνεχίζει να παράγει οιστρογόνα και προγεστερόνη. Αν δεν υπάρχει εμφύτευση: Τα επίπεδα των οιστρογόνων και της προγεστερόνης πέφτουν. Το παχύ ενδομήτριο αποπίπτει (περίοδος).
http://kiou-kirbiologia.blogspot.gr