Οι επιστήμονες νιώθουν σήμερα πραγματικά υπερήφανοι για το γεγονός ότι υπάρχουν πλέον σαφείς απαντήσεις για τους παράγοντες που επηρεάζουν τη σωματική ανάπτυξη των παιδιών. Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε ότι πρωτεύοντα ρόλο όσον αφορά το ύψος παίζουν η κληρονομικότητα και η διατροφή. Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Οι παράγοντες που μπορεί να βοηθήσουν ένα παιδί να φτάσει ή και να ξεπεράσει το μέγιστο προβλεπόμενο ύψος είναι πολύ περισσότεροι. Ο θηλασμός
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι πρωτεΐνες του μητρικού γάλακτος ευνοούν την ανάπτυξη του βρέφους σε μεγαλύτερο βαθμό από εκείνες του τροποποιημένου. Επίσης: Τα συστατικά του μητρικού γάλακτος –λευκώματα,
λίπη, υδατάνθρακες, βιταμίνες, άλατα– αλλάζουν αναλογίες ανάλογα με την ανάπτυξη του βρέφους. Αυτό σημαίνει ότι το μητρικό γάλα «προσαρμόζεται» στις ανάγκες του βρέφους όσο αυτό μεγαλώνει.
• Χάρη στη σύνθεση και την ποιότητά του το μητρικό γάλα είναι πιο εύπεπτο, απορροφάται πιο εύκολα από τον οργανισμό και δεν προκαλεί αλλεργίες, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται στομαχικές και εντερικές διαταραχές στο βρέφος, ενώ παράλληλα ενισχύει το ανοσοποιητικό του σύστημα προφυλάσσοντας το από ασθένειες.
Το γάλα
Όλοι ξέρουμε ότι το ασβέστιο που έχει το γάλα συντελεί στο χτίσιμο της οστικής μάζας. Το γάλα όμως είναι η ιδανική τροφή για το παιδί όχι μόνο λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε ασβέστιο αλλά και λόγω της καλής βιοδιαθεσιμότητας του ασβεστίου. Το ασβέστιο δηλαδή που περιέχει αφομοιώνεται πιο εύκολα από τον οργανισμό σε σύγκριση με το ασβέστιο που περιέχεται π.χ. σε φυτικά τρόφιμα. Δεδομένου ότι το παιδί πρέπει να παίρνει γύρω στα 800mg ασβεστίου την ημέρα, με 2 ποτήρια γάλα έχει καλύψει σημαντικό μέρος και με 3 ποτήρια το μεγαλύτερο μέρος της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης.
• Τα παιδιά που δεν πίνουν γάλα πρέπει να αναπληρώνουν το ασβέστιο που έχει ανάγκη ο οργανισμός τους από την κατανάλωση των υπόλοιπων γαλακτοκομικών προϊόντων, π.χ. γιαούρτι, τυρί. Η ισορροπημένη διατροφή
Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή μπορεί να οδηγήσει στα ανώτατα προβλεπόμενα όρια ισορροπημένης ανάπτυξης, υποστηρίζουν οι παιδίατροι. Αυτό σημαίνει ότι βρέφη και παιδιά που δεν λαμβάνουν επαρκείς ποσότητες μιας ισορροπημένης δίαιτας έχουν αυξημένες πιθανότητες να γίνουν πιο κοντά απ’ ό,τι αρχικά είχε προβλεφθεί.
• Πρόσφατες μελέτες μάλιστα δείχνουν ότι ανεπάρκειες σε μικροθρεπτικά συστατικά όπως ο σίδηρος, το ιώδιο και το φυλλικό οξύ μπορεί να μειώσουν το ρυθμό της ανάπτυξης στα παιδιά. Οι ζωικές πρωτεΐνες
Εν αντιθέσει με τους υδατάνθρακες (δηλαδή ψωμί, ζυμαρικά, πατάτες, ρύζι) που εξασφαλίζουν ενέργεια, οι πρωτεΐνες που υπάρχουν στο κρέας, στα γαλακτοκομικά, στο αβγό αλλά ακόμα και στα όσπρια συντελούν σημαντικά στην ανάπτυξη. Το κρέας και το αβγό, οι ζωικές δηλαδή πρωτεΐνες, αποτελούνται από όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, για το χτίσιμο του οργανισμού και το σχηματισμό ιστών, δηλαδή των μυών και των υπολοίπων οργάνων. Επιπλέον το κρέας είναι και καλή πηγή απορροφήσιμης μορφής σιδήρου από τον οργανισμό, ιδιαίτερα απαραίτητου για την ανάπτυξη του παιδιού.
• Η συνιστώμενη κατανάλωση είναι 2 με 3 φορές την εβδομάδα κόκκινο κρέας και 3 με 4 άσπρο κρέας όπως είναι το ψάρι και τα πουλερικά. Τα ωφέλιμα λιπαρά
Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα (ω-6 και ω-3) είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη του παιδιού, γιατί μέσω αυτών απορροφούνται οι λιπαρές βιταμίνες A, D, E και K. Επίσης, τα έλαια περιέχουν απαραίτητα λιπαρά οξέα που είναι σημαντικά για το σχηματισμό των νευρικών κυττάρων. Στην πραγματικότητα τα πολυακόρεστα και τα μονοακόρεστα λιπαρά είναι απαραίτητα και για τη φυσιολογική σωματική ανάπτυξη των παιδιών.
• Γι αυτό, στο καθημερινό διαιτολόγιο του παιδιού πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριλαμβάνονται οι πηγές τους, όπως το ελαιόλαδο, το σογιέλαιο, οι εμπλουτισμένες με ω-3 μαργαρίνες και τα λιπαρά ψάρια. Ήλιος και βιταμίνη D
Η βιταμίνη D βοηθάει στην απορρόφηση ασβεστίου αλλά και φώσφορου από τον οργανισμό και στη μεταφορά του ασβεστίου στα οστά – πράγμα που συντελεί στο χτίσιμο ενός γερού σκελετού. Πηγές βιταμίνης D είναι το γάλα, η μαργαρίνη, ο κρόκος αβγού, τα φρέσκα λαχανικά, τα λιπαρά ψάρια και τα εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζετε είναι ότι η έκθεση στον ήλιο για 10 με 20 λεπτά, φυσικά πάντα με προστασία, συντελεί στη σύνθεση της βιταμίνης D στον οργανισμό.
• Η έκθεση στον ήλιο επιβάλλεται να γίνεται με μέτρο, τις σωστές ώρες και με τις σωστές προφυλάξεις. Η κληρονομικότητα
Σήμερα γνωρίζουμε καλά ότι το οριστικό ύψος του παιδιού επηρεάζεται κατά κύριο λόγο από την κληρονομικότητα, δηλαδή από τη γενετική του προδιάθεση. Όμως, αν και το παιδί κληρονομεί μισό γενετικό υλικό από τη μαμά του και μισό από τον μπαμπά του, κληρονομεί γονίδια και από προηγούμενες γενιές. Κάθε παιδί λοιπόν έχει το δικό του γονιδιακό μωσαϊκό, πράγμα που σημαίνει ότι ρόλο δεν παίζει μόνο το ύψος της μαμάς και του μπαμπά αλλά και των υπόλοιπων συγγενών.
• Αυτό εξηγεί γιατί δύο αδέρφια που προέρχονται από τους ίδιους γονείς μπορεί να έχουν διαφορές στο ύψος, αφού το διαφορετικό μείγμα των γονιδίων που φέρει το κάθε παιδί διαμορφώνει έναν εντελώς ξεχωριστό χάρτη οργανικής δομής. Ο βραδινός ύπνος
Όλοι έχουμε ακούσει τη λαϊκή ρήση «Ο ύπνος τρέφει τα παιδιά». Σήμερα η επιστήμη έρχεται να τεκμηριώσει επιστημονικά το ρόλο που παίζει ο ύπνος στην ανάπτυξη των παιδιών. Ο βραδινός ύπνος διαφέρει σε ποιότητα από εκείνον της μέρας, αφού κατά τη διάρκεια του βραδινού ύπνου εκκρίνεται η αυξητική ορμόνη που συντελεί στην ανάπτυξη των παιδιών. Πιο συγκεκριμένα, κατά το πρώτο τρίτο της νύχτας έχουμε τον ύπνο βραδέων κυμάτων που στα παιδιά έχει μεγαλύτερη διάρκεια απ’ ό,τι στους ενήλικες. Στη διάρκεια αυτής της φάσης γίνεται έκκριση της αυξητικής ορμόνης που δίνει ώθηση στο ύψος και στην ανάπτυξη των παιδιών. Όσο λοιπόν πιο καλά ρυθμισμένο είναι το ωράριο ύπνου του παιδιού τόσο καλύτερα συντονίζονται τα στάδια ύπνου και διασφαλίζονται τα οφέλη. Ένα παιδί με ακανόνιστο ωράριο ύπνου ή που ξυπνά συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας πιθανόν να στερείται αυτά τα οφέλη.
• Τα παιδιά πρέπει να κοιμούνται νωρίς και πάντα την ίδια ώρα, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουν ανάγκη τουλάχιστον από 10 ώρες βραδινού ύπνου. Ο αθλητισμός
Για την ανάπτυξη ενός σκελετού χωρίς προβλήματα είναι απαραίτητη η άθληση κατά την παιδική ηλικία υπό την επίβλεψη πάντα ειδικού. Το μυοσκελετικό σύστημα αποτελείται από μύες και οστά τα οποία είναι αλληλοσυνδεόμενα. Όταν υπάρχει στους μυς το ερέθισμα μέσω της διέγερσης που εξασφαλίζει η γυμναστική, τότε η οστική μάζα αυξάνεται με τον πιο σωστό τρόπο. Η άθληση εξάλλου δυναμώνει το μυϊκό σύστημα και βοηθάει το παιδί να αποκτήσει σωστή στάση σώματος, πράγμα που συντελεί στη μείωση προβλημάτων όπως η κύφωση και η σκολίωση, που μπορεί να κάνουν το παιδί να φαίνεται πιο κοντό. Επίσης, συγκεκριμένες μορφές άσκησης, όπως το κολύμπι και το μονόζυγο, μπορεί να βοηθήσουν στη βελτίωση προβλημάτων του μυοσκελετικού συστήματος όπως π.χ. η σκολίωση.
• Διάφορες ωστόσο δραστηριότητες που προτιμούν τα κορίτσια –όπως το μπαλέτο, ο χορός ή η ενόργανη γυμναστική– μπορεί να τραυματίσουν τις επιφύσεις του σκελετού (τα σημεία δηλαδή που αναπτύσσονται τα κόκαλα), γεγονός που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το ύψος. Επίσης αθλήματα που έχουν σαν προϋπόθεση το παιδί να είναι κάτω από το ιδανικό βάρος, όπως η ενόργανη γυμναστική, πιθανόν να επηρεάσουν αρνητικά το ύψος του παιδιού. Οι ορμόνες
Το ορμονικό σύστημα διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πορεία της συνολικής ανάπτυξης του παιδιού. Οι διακυμάνσεις στην ανάπτυξη εξαρτώνται από το πόσο μεγάλες ποσότητες από ορμόνες –όπως η αυξητική ορμόνη, η κορτιζόνη, ο θυρεοειδής, τα οιστρογόνα και οι τεστοστερόνες– παράγει ο οργανισμός. Πιο συγκεκριμένα η αυξητική ορμόνη, η έκκριση της οποίας γίνεται από την υπόφυση, παίζει θεμελιώδη ρόλο στην ανάπτυξη και η ανεπαρκής έκκρισή της σε κάποια παιδιά είναι ένα πρόβλημα που πλέον αντιμετωπίζεται θεραπευτικά.
• Η θεραπεία ωστόσο με αυξητική ορμόνη χορηγείται μόνο στα παιδιά εκείνα που έχουν ύψος κάτω από το φυσιολογικό, παρουσιάζουν χαμηλό ρυθμό αύξησης και μετά από εργαστηριακό έλεγχο διαπιστώνεται ότι έχουν ανεπαρκή έκκριση αυξητικής ορμόνης, αφού προηγουμένως έχει αποκλειστεί άλλη παθολογική αιτία του κοντού αναστήματος. Η θεραπεία με βιοσυνθετική αυξητική ορμόνη είναι αποτελεσματική και το παιδί φτάνει ως ενήλικας το αναμενόμενο με βάση την κληρονομικότητά του ύψος. Η έναρξη της ήβης
Ένας παράγοντας που μπορεί να στερήσει πόντους στα κορίτσια είναι η πρώιμη ήβη. Τα κορίτσια μπαίνουν στην εφηβεία νωρίτερα από τα αγόρια (κατά μέσο όρο περίπου 2 χρόνια νωρίτερα), γεγονός που μειώνει τα χρονικά περιθώρια για να αναπτυχθούν. Μόλις πρόσφατα οι ειδικοί ανακάλυψαν ότι αυτό που δίνει το έναυσμα στον οργανισμό για την έναρξη της εμμήνου ρύσης είναι ο αριθμός που προκύπτει από το μαθηματικό τύπο που παίρνει ως δεδομένα το ύψος σε συνάρτηση με το υποδόριο λίπος. Αυτό σημαίνει ότι για να ξεκινήσει η έμμηνος ρύση σε ένα κορίτσι θα πρέπει αυτό να έχει φτάσει σε ένα συγκεκριμένο ύψος αλλά και να έχει αποθηκεύσει συγκεκριμένη ποσότητα λίπους στο σώμα του.
• Για τα κορίτσια ωστόσο που έχουν νωρίς σημάδια της ήβης και έχουν κοντό ανάστημα υπάρχει η λύση της αναστολής της ήβης, που εφαρμόζεται σε ενδοκρινολογικά τμήματα αρκετών νοσοκομείων. Σωστές θεραπείες για χρόνια νοσήματα
Οι βαριές ασθένειες και τα χρόνια νοσήματα κατά την παιδική ηλικία μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του παιδιού. Παιδιά που αντιμετωπίζουν χρόνιο νόσημα από το αναπνευστικό, κυκλοφορικό, πεπτικό ή ουροποιητικό σύστημα –π.χ. νεφρική ανεπάρκεια, εντερικές ανωμαλίες, διαβήτη, άσθμα– μπορεί να έχουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη. Η έγκαιρη όμως διάγνωση και θεραπεία συμβάλλει στη μείωση των δυσάρεστων συνεπειών. Όσον αφορά το άσθμα και τις χρόνιες θεραπείες με εισπνεόμενα κορτιζονούχα, που φοβίζουν κάποιους γονείς γιατί θεωρείται ότι αναστέλλουν την ανάπτυξη, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η αναστολή αυτή είναι της τάξης ενός πόντου, το οποίο όμως το παιδί αναπληρώνει το διάστημα που σταματά τη θεραπεία.
• Αντίθετα, αναπνευστικά προβλήματα ή ένα άσθμα που μένει χωρίς διάγνωση και θεραπεία μπορεί δυνητικά να στερήσει πολύ περισσότερους πόντους από το τελικό ύψους του παιδιού. Η δύναμη της αγκαλιάς
Στοιχεία από έρευνες στο Μόντρεαλ του Καναδά αποκαλύπτουν ότι η αγκαλιά και η σωματική επαφή, τόσο από τη μητέρα όσο και από τον πατέρα, μπορεί να επηρεάσουν θετικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου στα μωρά και πιθανόν να δίνουν ώθηση στη φυσική τους ανάπτυξη. Κι αυτό γιατί με τη σωματική επαφή ενεργοποιείται ο παράγοντας συναίσθημα, που μπορεί να παίξει και αυτός ρόλο στην ανάπτυξη. Με βάση αυτά τα δεδομένα, σε κάποιες μονάδες εντατικής θεραπείας νεογνών στο εξωτερικό εφαρμόζεται η μέθοδος καγκουρό. Ενθαρρύνονται δηλαδή οι μητέρες που έχουν γεννήσει μωρά πρόωρα και λιποβαρή να τα κρατούν αγκαλιά κάποιες ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας ώστε το σώμα τους να ακουμπά στο δικό τους. Έχει αποδειχτεί ότι τα μωρά που έρχονται σε επαφή με το σώμα της μητέρας κερδίζουν περισσότερο βάρος. Παρόλο που η συγκεκριμένη μέθοδος δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα, οι νεογνολόγοι στη χώρα μας παροτρύνουν τους γονείς, τα μωρά των οποίων έχουν γεννηθεί πρόωρα και νοσηλεύονται στις θερμοκοιτίδες, να αρχίζουν να τα αγγίζουν μόλις η κατάστασή τους σταθεροποιηθεί.
• Η αγκαλιά είναι απαραίτητη και για τα μεγαλύτερα παιδιά αφού τα βοηθάει να νιώσουν αγάπη και ασφάλεια, παράγοντες που ευνοούν την ψυχική, πνευματική και πιθανόν και σωματική ανάπτυξη. Ανεξάρτητα εξάλλου από το αν η αγκαλιά εξασφαλίζει ή όχι έξτρα πόντους, όλοι ξέρουμε καλά πως ποτέ δεν είναι περιττή!
http://www.myworld.gr
http://kiou-kirbiologia.blogspot.gr
