Δέντρο αειθαλές που ζει πολλά χρόνια (πολυετές). Συγγενεύει με την κιτριά, τη νεραντζιά, τη λεμονιά, τη μανταρινιά. Ανήκει στην οικογένεια "ρουτίδες". Πατρίδα της είναι η Κίνα, η Ιαπωνία, όπου και σήμερα υπάρχουν ολόκληρα δάση από άγριες πορτοκαλιές. Στην Ευρώπη μετέφεραν την Πορτοκαλιά πορτογάλοι ναυτικοί, το έτος 1548. Στην Ελλάδα ευδοκιμεί στην Παραθαλάσσια περιοχή της Πελοποννήσου, στην Εύβοια, Αρτα, Κέρκυρα, Σάμο κ.α. Όπου το κλίμα είναι γλυκά δίχως παγωνιές και ψυχρούς βοριάδες.Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, το πολύ μέχρι και 4 βαθμούς υπό το μηδές, για το λόγο αυτό καλλιεργείται σε τροπικές, υποτροπικές και εύκρατες περιοχές με ήπιο χειμώνα. Είναι μικρό δέντρο που φτάνει σε ύψος τα 8 μέτρα και σπάνια τα ξεπερνά. Ο κορμός της είναι λείος και ίσιος, οι ρίζες της πλούσιες, θυσανωτές που δεν φτάνουν όμως σε μεγάλο βάθος.
Τα κλαδιά της πορτοκαλιάς σχηματίζουν γωνίες και απλώνουν, είναι κυλινδρικά και έχουν ελαστικότητα έτσι μπορούν να αντέχουν αρκετά μεγάλο βάρος καρπού αν και λυγίζουν. Τα φύλλα της είναι μετρίου μεγέθους , πλατιά, λεία, στιλπνά και φέρουν μίσχους με πτερύγια. Κατά το μήνα Απρίλιο κάποια από τα παλιά φύλλα πέφτουν και αντικαθίστανται από καινούρια. Τα άνθη της είναι λευκά, αρκετά μεγάλα και εύοσμα, βγαίνουν δε την άνοιξη μεμονωμένα από τους βλαστούς. Λίγο αργότερα από τους οφθαλμούς των φύλλων, βγαίνουν νέοι βλαστοί που ανθοφορύν κατά ομάδες. Όταν από τα 10 άνθη δέσει ένας καρπός τότε η ανθοφορία του δέντρου κρίνεται πολύ ικανοποιητική.
Η πορτοκαλιά ανθίζει μια φορά το χρόνο και η ανθοφορία της κρατάει 5 - 7 εβδομάδες. Ο καρπός της πορτοκαλιάς είναι το πορτοκάλι(εσπερίδιο). Το δέντρο ευδοκιμεί σε μια μεγάλη εδαφική ποικιλία, όμως προτιμά τα αμμοπηλώδη εδάφη. Ο πολλαπλασιασμός της γίνεται με εμβολιασμό συνήθως δέντρων που αναπτύσσονται από σπορά καλής ποιότητας πορτοκαλιών. Χρησιμοποιούνται ακόμα δέντρα μανταρινιάς ή νεραντζιάς. Οι πορτοκαλιές δίνουν καλή καρποφορία για 80 περίπου χρόνια, ενώ υπάρχουν και δέντρα που καρποφορούν και μετά από 100 ή και περισσότερα χρόνια. Οι πρώιμες ποικιλίες ωριμάζουν τους καρπούς τους από το μήνα Οκτώβριο ενώ οι όψιμες τους καλοκαιρινούς μήνες.Υπάρχουν 160 περίπου ποικιλίες πορτοκαλιάς, οι πιο σημαντικές όμως που καλλιεργούνται στην Ελλάδα είναι:
Βαλέντσια: ξενική ποικιλία που ωριμάζει από το Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο και έτσι επιτρέπει στους παραγωγούς να εφοδιάζουν την αγορά με πορτοκάλια και τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ποικιλία αυτή είναι ιδιαίτερα ανθεκτική και προσαρμόζεται εύκολα σε πολλούς τύπους εδαφών, δίνει δε εύγευστα πορτοκάλια πολύ καλής ποιότητας.
Χίου: δίνει μικρούς καρπούς και ωριμάζει από τα μέσα Νοεμβρίου. Ο καρπός της έχει πολλά σπόρια, δίνει λίγο χυμό και είναι εξαιρετικά ανθεκτικός στη μεταφορά.
Άρτας: οι καρποί της ποικιλίας αυτής είναι σφαιρικοί, έχουν λεπτό περικάρπιο, υπόξινη γεύση και είναι εξαιρετικά αρωματικοί. Η ωρίμανση τους γίνεται κατά τον Ιανουάριο.
Σουλτανί του Φόδελε: δίνει μεγάλους ωοειδείς καρπούς με φλούδα που αφαιρείται εύκολα, πολύ νόστιμη σάρκα με πλούσιο χυμό.
Μέρλιν: γνωστή ποικιλία με πολύ εύγευστους καρπούς και χυμώδεις, καλλιεργείται σε πολλές περιοχές του κόσμου.
Σαγκουίνι: λέγεται και αιματόσαρκος ποικιλία εξαιτίας της κόκκινης σάρκας των καρπών της. Είναι ξενικής προέλευσης. Πολύ εύγευστοι και χυμώδεις καρποί δίνουν χυμούς πλούσιους σε βιταμίνες.
ΤΟ ΦΥΤΕΜΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ Το φύτεμα της πορτοκαλιάς είναι μια ολόκληρη επιστήμη. Είναι ένας κύκλος διαδικασιών που ακολουθείται ώστε να φτάσουμε στο σημείο, από ένα τόσο δα μικρό κουκούτσι, να έχουμε στα χέρια μας ένα όμορφο δέντρο με πολύ νόστιμους καρπούς. Το φύτεμα γίνεται συνήθως το μήνα Μάρτιο, ώστε να έχει περάσει η ψυχρή εποχή των πάγων, γιατί τα φυτά είναι ευαίσθητα στις μικρές θερμοκρασίες και υπάρχει κίνδυνος για κάψιμο από τον πάγο. Η γέννηση και η ζωή του δέντρου αυτού γίνεται ως εξής: Ο σπόρος που θα το φέρει στη ζωή είναι το κουκούτσι της νεραντζιάς, το οποίο αφού φυτρώσει σε κατάλληλα προετοιμασμένο έδαφος (καλοσκαμμένο και μαλακό), μεταφυτεύεται ένα χρόνο μετά. Όταν γίνει περίπου ένα μέτρο, κεντρώνεται με κεντράδι πορτοκαλιάς. Για να φυτευτεί αργότερα σε μόνιμο έδαφος πρέπει να έχει αναπτυχθεί γύρω στο ενάμισο μέτρο και φυτεύεται με όλο το χώμα που περιβάλλει το ριζικό του σύστημα (μπάλα), σε γούβες οι οποίες έχουν 70 πόντους βάθος και 50 πόντους πλάτος. Σε κάθε μια απ' αυτές τις γούβες μπαίνει το φυτό με όλο το χώμα (μπάλα) κάθετο και ίσιο και στη συνέχεια η γούβα γεμίζει με χώμα γύρω-γύρω και ο φυτευτής πατάει καλά τη ρίζα κρατώντας ίσιο το φυτό για να γίνει λυγερό και λεβεντόκορμο. Για το σκοπό αυτό το στηρίζει σε παλούκι μέχρι να ριζώσει και να δυναμώσει και να μπορεί να αντιστέκεται στα δυνατά φυσήματα του ανέμου. Το φυτό φαίνεται ότι είναι υγιές από το καταπράσινο χρώμα του και το πυκνό του φύλλωμα. Τα φυτά μεταξύ τους πρέπει να έχουν απόσταση 5-6 μέτρα, ώστε να υπάρχει αρκετός χώρος να αναπτυχθούν και να αναπνέουν. Τον πρώτο χρόνο της ζωής του έχει ανάγκη από συχνά ποτίσματα. Από το δεύτερο χρόνο γίνεται ελαφριά λίπανση με νιτρική αμμωνία και συνεχίζονται τα ποτίσματα. Τους πρώτους καρπούς τους δίνει μετά από τέσσερα χρόνια και χρόνο με το χρόνο δίνει πιο πολλούς μέχρι να ολοκληρωθεί η βιολογική του ανάπτυξη, οπότε θα δίνει πιο πολλούς καρπούς. Τελικά η φύση μαζί με τη δύναμη της γης κάνουν θαύματα και δίνουν θησαυρούς.
ΤΟ ΟΡΓΩΜΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ Την πορτοκαλιά την οργώνουμε στις αρχές Μαρτίου όταν το χωράφι είναι σε ρώγα και δεν είναι λασπωμένο. Έτσι καταπολεμούμε τα ζιζάνια. Ένα δεύτερο όργωμα γίνεται τον Ιούνιο για να καταπολεμήσουμε τα ζιζάνια και για να βαστήξουμε την υγρασία βαθιά μέσα στις ρίζες. Ένα τρίτο όργωμα γίνεται στο τέλος του καλοκαιριού για να αεριστούν οι ρίζες. Το όργωμα της πορτοκαλιάς γίνεται για να καταπολεμηθούν τα ζιζάνια και για να μην τρώνε την τροφή της πορτοκαλιάς. Όταν αυτά καταπολεμηθούν γίνονται με τη σειρά τους λιπάσματα. Από την άνοιξη και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού οργώνεται συνεχώς για να μην σκάει το έδαφος και περνάει μέσα η ζέστη στις ρίζες. Έτσι κρατάει τη δροσιά στη ρίζα και γενικά στο έδαφος.
ΠΟΤΙΣΜΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ Η πορτοκαλιά ποτίζεται από την αρχή της ανοίξεως κάθε 20 περίπου μέρες, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.
ΤΟ ΚΛΑΔΕΜΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ Το κλάδεμα της πορτοκαλιάς γίνεται γύρω στο Μάρτιο με Απρίλιο μήνα μετά την εποχή των πάγων έστω κι αν είναι το δέντρο ανθισμένο. Το κλάδεμα αρχίζει 4-5 χρόνια μετά το φύτεμα όμως από το 2ο χρόνο μπορούν να αφαιρεθούν ορισμένα κλαδιά έτσι ώστε να είναι έτοιμο το φυτό για κανονικό κλάδεμα. Το κλάδεμα γίνεται κυρίως στο εσωτερικό της πορτοκαλιάς. Κόβονται τα εσωτερικά κλαδιά ώστε να υπάρχει κενό για να αερίζεται και να αναπνέει το φυτό. Έτσι γίνεται στρογγυλό και φουντωτό και διευκολύνει στη συγκομιδή των πορτοκαλιών. Πολλές φορές όμως χρειάζεται να κλαδευτούν και εξωτερικά κλαδιά που ξεφεύγουν. Επίσης κλαδεύονται και τα κλαδιά που έχουν γεράσει ή που έχουν αναπτύξει μεγάλο ύψος. Πάντα όμως το κλάδεμα γίνεται εσωτερικά και έτσι το φυτό παίρνει όμορφο σχήμα και μέτριο ύψος.
ΤΟ ΡΑΝΤΙΣΜΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑΣ Το φάρμακο που χρησιμοποιείται είναι διαφορετικό για κάθε εποχή. Το Χειμώνα ραντίζουμε την πορτοκαλιά με χαλκούχα φάρμακα, ενώ την άνοιξη ραντίζουμε με μυκητοκτόνα φάρμακα. Το Καλοκαίρι ραντίζουμε την πορτοκαλιά με ι μυκητοκτόνα, ενώ το Φθινόπωρο με θερινό πολτό. Τα χαλκούχα φάρμακα δεν είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο ούτε για τις μέλισσες. Οι αρρώστιες που γιατρεύονται από το λίπασμα είναι τρεις: η άσπρη ψώρα, η κόκκινη ψώρα και η σέρεα. Οι αρρώστιες προκαλούνται από τους μύκητες του εδάφους που με τον αέρα κολλάνε στο δέντρο. Επίσης οι αρρώστιες προκαλούνται από την ένωση των δέντρων που δεν είναι ραντισμένα.
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ "Ποιες είναι οι ασθένειες της πορτοκαλιάς;" 1) Η καπνιά που μαυρίζουν οι καρποί, τα φύλλα και οι βλαστοί. 2) Η φυτοφθορά βακτηρίωση κατά την οποία σαπίζουν οι ρίζες. "Ποιοι είναι οι εχθροί της πορτοκαλιάς;" 1) Ο ανθοτρίτης που κόβει τα άνθη της πορτοκαλιάς πριν ακόμη ανθίσουν. 2) Οι μελίγκρες που απομυζούν τους χυμούς των βλαστών της πορτοκαλιάς. 3) Ο ψευδόκοκκος ο οποίος είναι ένα λευκό έντομο που κάθεται στο μίσχο του πορτοκαλιού, δεν το αφήνει να μεγαλώσει και παράλληλα το μαυρίζει και το λεκιάζει. 4) Οι τετράνυχοι που γρατζουνούν τον καρπό που είναι μικρός και τον παραμορφώνουν. "Πόσους ψεκασμούς κάνουμε στην πορτοκαλιά;" Την πορτοκαλιά την ψεκάζουμε 8 φορές το χρόνο. Αρχίζουμε από τέλος Δεκεμβρίου.http://www.yousouroum.gr/forum/showthread.php?t=19373