Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης ήταν η ισχυρότερη που έγινε στον πλανήτη τα τελευταία 10.000 χρόνια! Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει ομάδα Ελλήνων και Αμερικανών επιστημόνων, που τα τελευταία πέντε χρόνια «χαρτογράφησε» τα υποθαλάσσια ηφαίστεια της Σαντορίνης και του Κολούμπο, ανάμεσα στη Σαντορίνη και την Αμοργό.Οπως εκτιμούν, από την έκρηξη στη Σαντορίνη τινάχθηκαν στον αέρα περισσότερα από 70 κυβικά χιλιόμετρα μάγματος. Εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα και για το Κολόμπο, στο οποίο οι επιστήμονες έχουν ευκαιρία να μελετήσουν πώς η ζωή γεννιέται κάτω από ακραίες φυσικές συνθήκες, με άλλα λόγια πώς γεννήθηκε η ζωή στον πλανήτη...
Μελέτη σε δύο φάσεις
Η μελέτη των δύο ηφαιστείων έγινε στο πλαίσιο κοινού ερευνητικού προγράμματος του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Rhode Island των ΗΠΑ και τον γνωστό μελετητή των ωκεανών δρα Μπάλαρντ, ο οποίος ανακάλυψε το ναυάγιο του Τιτανικού. Η υποθαλάσσια έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις, από το 2005 έως τον Οκτώβριο του 2010 με τα ωκεανογραφικά πλοία Αιγαίο, Endeavor και Nautilus, καθώς και τα κατευθυνόμενα εξ αποστάσεως υποβρύχια Ηρακλής και Αργος, με χρηματοδότηση από το Εθνικό Συμβούλιο Επιστημών των ΗΠΑ και το National Geographic Society.
Στην πρώτη φάση της έρευνας, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν τις θαλάσσιες αποθέσεις της τέφρας της έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1614 π.Χ. «Μέχρι σήμερα νομίζαμε ότι η ισχυρότερη έκρηξη που έχει καταγραφεί ποτέ στον πλανήτη ήταν εκείνη του ηφαιστείου Ταμπόρα στην Ινδονησία, το 1800. Ομως τα ευρήματα της έρευνάς μας αλλάζουν τα όσα γνωρίζαμε», λέει στην «Κ» ο ηφαιστειολόγος στο ΙΓΜΕ κ. Γιώργος Βουγιουκαλάκης. «Πλέον καταλήγουμε ότι η έκρηξη στη Σαντορίνη ήταν η μεγαλύτερη τα τελευταία 10.000 χρόνια στον πλανήτη. Μόνο σε μια ακτίνα 30 χιλιομέτρων γύρω από τη Σαντορίνη έχουν αποτεθεί στον βυθό περίπου 70 κυβικά χιλιόμετρα μάγματος».
Οι επιστήμονες μελέτησαν και το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο, ανάμεσα στη Σαντορίνη και την Αμοργό. «Το ηφαίστειο αυτό είχε δώσει μια ισχυρή έκρηξη περίπου το 1650 και περίπου 70 άνθρωποι στη Σαντορίνη είχαν χάσει τη ζωή τους από τα δηλητηριώδη αέρια. Ο,τι βρισκόταν τότε κοντά στο επίπεδο της θάλασσας, πέθανε», λέει ο κ. Βουγιουκαλάκης. «Η έκπληξη ήταν ότι μέσα στην καλντέρα του ηφαιστείου εξακολουθεί να υπάρχει έντονη υδροθερμική δραστηριότητα. Είναι κάτι πολύ θεαματικό, γιατί εξαιτίας της δραστηριότητας αυτής δημιουργούνται οι “λευκοί καπνιστές”, μεγάλες καμινάδες από σίδηρο, ασήμι, χρυσό, χαλκό και μόλυβδο, από τις οποίες βγαίνουν στη θάλασσα ρευστά σε θερμοκρασία 220 βαθμών. Επάνω σε αυτές τις καμινάδες αναπτύσσονται μορφές ζωής (κυρίως βακτήρια) που γεννιούνται και επιβιώνουν σε ακραίο περιβάλλον και αποτελούν τις πρώτες μορφές ζωής του πλανήτη μας. Μελετώντας τις, λοιπόν, ουσιαστικά μαθαίνουμε πώς δημιουργήθηκε η ζωή στον πλανήτη...».