Χριστουγεννιάτικα εδέσματα - έθιμα!

Την παραμονή των Χριστουγέννων η νοικοκυρά ασχολείτο με το καθάρισμα του σπιτιού και με την Παρασκευή διαφόρων εδεσμάτων για το σπίτι και για επισκέπτες στο σπίτι της στη διάρκεια των τριών ημερών των Χριστουγέννων,γιατί γιορτάζανε τα Χριστούγεννα τρείς μέρες.Ο άνδρας παρέμενε στο σπίτι και ετοίμαζε την φωτιά για ψήσιμο των διαφόρων παρασκευασμάτων της συζύγου,όπως ήταν :

Α) Τα κολόφια : η σύζυγος έπλαθε το ζυμάρι και το
έκανε ρολό όπως το λουκάνικο και το άλειφε με κροκίδα αυγού και αφού τα έβαζε μέσα σε λαμαρίνα τα τοποθετούσε στη συνέχεια μέσα στο φούρνο ή το τζάκι που φρόντιζαν να είναι αναμμένο όλη την παραμονή.Τα κολόφια τα σερβίριζαν συνήθως με γιαούρτια,με μέλι ή ζάχαρη και σουσάμι.

Β) Τα Μπουρέκια : ’νοιγαν μεγάλα φύλλα από ζυμάρι και μεταξύ των δύο φύλλων τοποθετούσαν ψιλοκομμένο κρεμμύδι,ρίζι και καβουρμά (ένα είδος χοντροκομμένου κιμά) αγελαδινό βούτυρο και το τοποθετούσαν μέσα σε γάστρες ή σάτσια  επάνω από τις πυροστιές  και μετά το ψήσιμο τα άλειφαν πάλι με βούτυρο και ήταν έτοιμα για σερβίρισμα.Τα σάτσια ήταν ένα είδος κυρτής μεγάλης λαμαρίνας τα οποία τα τοποθετούσαν πάνω στις πυροστιές και ήταν εσωτερικά επενδυμένες με πηλό από στάχτη.

Γ) Τα λελέκια (πελαργοί) : Τα λελέκια ή λε΄ι΄λέκια τα έκαναν συνήθως κάθε εννέα Μαρτίου γιατί τότε πίστευαν πως έρχονται οι πελαργοί,αλλά τα παρασκεύαζαν και στις παραμονές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.Το λελέκι γίνεται με πολύ αραιωμένο ζυμάρι από αλεύρι,με βούτυρο και νερό και αφού ανάψει η πυροστιά ρίχνουν με το κουτάλι αργά αργά πάνω στο σάτσι από το ρευστό παρασκεύασμα και προσφέρεται μετά με λίγο μέλι ή γιαούρτι που ήταν και το πιο συνηθισμένο στα παλιά χρόνια.’λλο το πρόσφεραν και με ξινόγαλο (Τάν).

Δ)  Γιουχάδες : Οι γιουχάδες γίνονται μόνο από σιταρίσιο αλεύρι και σε πολύ λεπτά φύλλα.Αφού ανοιχτούν τα φύλλα και αυτά απλώνονται πάνω στο σάτσι και αφού ψηθεί η μια του πλευρά την γυρίζουν από την άλλη και μετά το ψήσιμο τα τοποθετούν με σειρά μέσα σε ένα μεγάλο σινί (πιατέλα μεγάλη από λαμαρίνα).Οι γιουχάδες γίνονται πολύ νόστιμες και προσφέρονται με βρασμένο γάλα,με κοτόσουπα,με γιαούρτι και με μέλι αν υπάρχει φυσικά.

Ε) Τα Τσιριχτά :  Είναι τηγανίτες (ομελέτα) που γίνεται με λίγο αλεύρι,με γάλα,βούτηρο και αυγά.Όλα αυτά μαζί ανακατεύονται και μόλις λιώσει το βούτυρο μέσα στο τηγάνι απλώνουν μέσα σε αυτό το ήδη πλασμένο μίγμα τρυπόντας στη μέση με ένα κουτάλι για να βγεί από την τρύπα αυτή το καυτό και λιωμένο βούτυρο στην πάνω επιφάνεια της τηγανίτας.Σερβίρεται συνήθως με ζάχαρι.

Στ) Τα Πισία : Παρασκευάζονται με σιταρίσιο αλεύρι,με γάλα ή νερό και αφού ζυμωθούν τα τοποθετούν μέσα σε τηγάνι που ψήνεται μέσα στο καυτό βούτηρο και ροδίζει.Φρεσκοψημένα είναι ένα από τα πιο περιζήτητα εδέσματα και μάλιστα αν συνοδεύονται και με μέλι ή γιαούρτι.

Ζ) Τα Τελλού Πισία : Πλάθουν το ζυμάρι με σιταρένιο αλεύρι,με αυγά και γάλα και αφού τα χωρίσουν σε μικρά κομμάτια το ζυμάρι,αρχίζουν και τα ανοίγουν με οφλαγού (φυλλόβεργες) και τα ψήνουν μέσα σε τηγάνι με βούτυρο.

Η) Το Κεσκέκι : Βράζουν μέσα σε μια κατσαρόλα ένα κοτόπουλο και αφού βράσει καλά το βγάζουν και ξεχωρίζουν τα κόκαλα της κότας και το καθαρισμένο κοτόπουλο ή κοτόπουλα,το ρίχνουν μέσα στην κατσαρόλα,ρίχνοντας μέσα στην κατσαρόλα και ανάλογη ποσότητα κορκότα ή κοπανισμένο και ξεφλουδισμένο καθαρό σιτάρι και με το ψήσιμο αυτό όλο και χυλώνει,ρίχνουν μέσα στη κατσαρόλα και  αγελαδινό βούτυρο και το ανακατεύουν με μια ξύλινη κουτάλα για να μην κωλύσει στον πάτο.Το Κεσκέκι πρέπει να βρίσκεται πάνω στο τζάκι όλη την νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων αλλά και της Πρωτοχρονιάς και αυτό διότι υπήρχε η αντίληψη πως κάποιος δικός τους ξεκινώντας από μακριά έφθανε αργά στο σπίτι για φιλοξενεία,έπρεπε να βρεθεί αμέσως κάτι ζεστό και καλό για να προσφέρουν στον ξένο επισκέπτη ή κάποιον καλανδάρι που άρχισε να τους επισκεφτεί για να τους πει τα κάλαντα.

Θ) Τα Τσάτια :  Τα τσάτια γίνονται μόνο με καλαμποκίσιο αλεύρι,το αλεύρι πλάθεται σε σχήμα καρβελιού και τοποθετείται μέσα σε φούρνο και αφού ψηθεί το βγάζουν για να κρυώσει.Τα τσάτια είναι πολύ ιδανικά εάν συνδυαστούν με τουρσί ή γιαούρτι ή αριάνι (τάν).

Ι) Μαλάδες ή Μαλάχ : Είναι ένα πρόχειρο και γρήγορο φαγητό και παρασκευάζεται με αλεύρι σιταριού ή καλαμποκιού.Βάζουν μέσα σε μια κατσαρόλα νερό και αφού βράσει το νερό ρίχνουν μέσα αλεύρι και αρχίζουν και το ανακατεύουν μέχρι που να πήξη και με την φλαγού (φυλλόβεργα) ανοίγουν διάφορες τρύπες μέσα από τις οποίες εξέρχεται το νερό που κοχλάζει και ψήνει το ζυμάρι.Στη συνέχεια εμποτίζεται με μπόλικο τουρσί ή ζωμό από τουρσί και προσφέρεται στα μέλη της οικογένειας.

Κ) Γα΄ι΄παμτσάχ ή Μελίζια : Αφού ζυμώσουν το αλεύρι το ανοίγουν σε μεγάλα φύλλα και το κόβουν σε μικρά μικρά τετραγωνάκια και αφού τοποθετήσουν μέσα λίγο τυρί τα καλύπτουν και τα βάζουν μέσα σε κατσαρόλα για να βράσει και είναι έτοιμο για σερβίρισμα,γίνεται όμως και χωρίς τυρί,σκέτο.

Λ) Ο Χαλβάς : Παστό ζυμάρι από καβουρδισμένο αλεύρι σιταριού που ζυμώνεται με πετιμέζι,με μέλι και γάλα και με μεγάλη ποσότητα ζάχαρις.

Μ) Κορκότα : Αποφλιωμένο σιτάρι,το σιτάρι το κοπανάνε μέσα σε ένα ξύλινο γουδί με ξύλινο κοπανιστήρι και γίνεται χιλός που το ανακατεύουν συνήθως με γιαούρτι ή Α΄ι΄ράνι (τάν) ξυνόγαλο.Μούσκευαν το σιτάρι μέσα σε μια σκάφι και το κρατούσαν μια ή δυο μέρες μέχρι που να μαλακώσει και με το κοπάνισμα να ξεφλουδισθεί.Το ξύλινο γουδί γινόταν συνήθως από βελανιδιά .

Ν) Νισεστές : Μέσα σε μια μεγάλη λεκάνη ρίχνουμε μια ποσότητα σιταριού από καλό σιτάρι τη μεντάνα,σκληρό σιτάρι και λίγο νερό ώσπου να γίνει γλίτσα και να λιώνει το σιτάρι.Όταν βρίσκεται μέσα στη λεκάνη το τρίβουμε με καθαρά χέρια πολύ δυνατά μέχρι που γίνεται μια μάζα.Στη συνέχεια το απλώνουμε επάνω σε ένα σεντόνι για να ξεραθεί και όταν καλά ξεραθεί το τρίβουμε με το χέρι και το κάνουμε σκόνη όπως π.χ. η ζάχαρι.Αυτό το βράζουμε μετά και το δίνουμε στα μωρά παιδιά βάζοντας μέσα και λίγο βούτυρο.

Ξ) Το Χαβίτσι : Αλεύρι συνήθως καλαμποκίσιο,βούτυρο,νερό το βράζουμε και συνεχώς το ανακατεύουμε μέχρι που να χυλώσει και να βράσει.Μετά το βάζουμε στο πιάτο για φα΄ι΄ και είναι πολύ μαλακτικό.Το λέγαμε και Γουμάχ εμείς του Δυτικού Πόντου και καμιά φορά ρίχνανε μέσα και κομμάτια από κρέας,τον λεγόμενο καβουρμά,εάν είχαν βέβαια.

Ο) Τα Πατλάκια : Ήταν από καλαμπόκι που τοποθετούσαν τα σπυριά πάνω σε μια λαμαρίνα επάνω σε πυρωσιά  και αυτά αφού ζεσταίνονταν για καλά άρχιζαν και έσκαγαν,γίνονταν όπως τα λεγόμενα Ποπ Κόρν.Αυτά τα Πατλάκια τα έπαιρναν συνήθως τα παιδιά μέσα στις τσέπες τους και τα τρώγανε μέχρι να έρθει η ω΄ρα του φαγητού,συνήθως τα έπαιρναν μαζί τους οι μαθητές του Δημοτικού σχολείου για να τα τρώνε στα διαλύματα.

Π) Το Τουρσί : ΄Ηταν πάντα ένα ορεκτικό και γινόταν από ντομάτα,αγγούρι,πιπεριές,

Μελιτζάνες,από σαλάκια μικρά πράσινα πεπόνια,με καρότα,σέλινο,φασολάκια φρέσκα και από λογής χορταρικό και έμπαιναν μέσα σε Κιούπι-Γαβάθα πήλινη και με αλάτι γίνονταν σάλμη και μετά από δύο ή τρείς μήνες ήταν έτοιμο το τουρσί που πολλές φορές αποτελούσε και το κύριο φαγητό.

Ρ) Τα Γαλακτερά που χρησιμοποιούσαν ήταν το γιαούρτι,το στραγγιστό ή σουζμές,το βούτηρο,το υλιστό το γιαούρτι που το ξέρεναν και μετά το έβαζαν μέσα στα Γα΄ι΄παντσάκια ή Μελίζια ή τα ανακάτευαν με μακαρόνια τα λεγόμενα τσιμτσίκια που τα παρασκεύαζαν από ζυμάρι.

 http://www.vatolakkos.gr

Κλικ στις ιστοσελίδες μας: Αρμενιστής, Εμείς και η Κοινωνία μας, Γιάννης Αργυρός Σαντορίνη