Ο καρκίνος του προστάτη είναι πολύ συχνός και σύμφωνα με τις υποκλινικές περιπτώσεις πρόκειται για τη συχνότερη μορφή καρκίνου των ανδρών στις αναπτυγμένες χώρες. Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, ο καρκίνος του προστάτη
είναι το δεύτερο πιο θανατηφόρο είδος καρκίνου στις ΗΠΑ, μετά τον
καρκίνο του πνεύμονα. Ένας στους 6 άνδρες θα προσβληθεί από τη νόσο και
ένας στους 36 θα πεθάνει από αυτήν την ασθένεια. Στην Ελλάδα,
το 2008 η συχνότητα του καρκίνου του προστάτη παρατηρήθηκε στο 16,2%
και αντίστοιχα η συχνότητα θνησιμότητας στο 9,8%. Διαγνώσκεται σε έναμικρό ποσοστό ανδρών, κάτω των 50 ετών. Οι πιο συνηθισμένες ηλικίες, όπου εμφανίζεται αυτή η δυσλειτουργία, είναι τα 72-74 έτη, ενώ το 85% των περιπτώσεων διαγνώσκεται μετά την ηλικία των 65 ετών.
Η επίπτωση του καρκίνου του προστάτη ποικίλει, ανάλογα με την εθνικότητα και τη χώρα, με το μικρότερο ποσοστό να εμφανίζεται στην Ασία.
Εκτός, όμως, από την ηλικία και την εθνικότητα, ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη είναι και το οικογενειακό ιστορικό. Περίπου το 10-15% των ασθενών με καρκίνο του προστάτη, έχει τουλάχιστον ένα συγγενή με την ίδια νόσο. Και ενώ υπάρχουν βασικοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη, όπως η ηλικία, η φυλή και το οικογενειακό ιστορικό, η διατροφή μπορεί να διαδραματίσει έναν αρκετά σημαντικό ρόλο στη συσχέτιση αλλά και στην προσπάθεια αντιμετώπισης αυτής της ασθένειας.
Παράγοντες που ξεχωρίζουν
Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες διατροφικές έρευνες, ο ρόλος της διατροφής στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη ήταν δύσκολο να γίνει αντιληπτός, αλλά μερικοί παράγοντες ξεχωρίζουν.
1. Λιπαρά τρόφιμα
Οι άνδρες που καταναλώνουν λιγότερα λιπαρά τρόφιμα (από το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα) και περισσότερα φρούτα και λαχανικά έχουν χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη.
Το κρέας ή/και τα προϊόντα του στα κάρβουνα και πολύ καλά ψημένα παράγουν διάφορες καρκινογόνες και τοξικές ουσίες που μπορεί να επικεντρωθούν στον προστάτη και ενδεχομένως να προκαλέσουν αλλαγές στο DNA που να οδηγούν σε καρκίνο του προστάτη.
Ο καρκίνος του προστάτη είναι πολύ πιο συνηθισμένος σε χώρες όπου τα γαλακτοκομικά και το κρέας αποτελούν βασικές τροφές, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Η διατροφή και ο τρόπος ζωής μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της πρόληψης του καρκίνου του προστάτη, να αλλάξει την πρόοδο του και να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής του.
Δεν θα πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη που η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία συστήνει μια χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, με αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά διατροφή.
Εφαρμόζοντας μια διατροφή χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους.
Η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα των ορμονών που επηρεάζουν τη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.
Για να μειώσετε τα κορεσμένα λιπαρά στην καθημερινή διατροφή σας, θα πρέπει να περιορίσετε το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, να προσπαθήσετε να καταναλώνετε συχνότερα όσπρια και προϊόντα με βάση τη σόγια, να επιλέγετε χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά ή χωρίς λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα (1% ή 1,5% ή άπαχο γάλα, 2% ή χωρίς λιπαρά γιαούρτι, tofu, ημιαποβουτυρωμένα κίτρινα και λευκά τυριά).
Επίσης, ενσωματώστε στη διατροφή σας ω-3 λιπαρά οξέα που βρίσκονται σε τροφές όπως ο σολομός, το σκουμπρί, οι σαρδέλες, η πέστροφα, η ρέγγα, ο γαύρος, ο τόνος, ο λιναρόσπορος, τα στρείδια, τα μύδια, οι γαρίδες, τα καρύδια, τα αμύγδαλα, η σόγια και τα προϊόντα της (τυρί από γάλα σόγιας) και το ελαιόλαδο ή με την μορφή συμπληρώματος.
2. Λαχανικά και φρούτα
Τα πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά προσφέρουν θρεπτικά συστατικά και αντιοξειδωτικά στοιχεία που βοηθούν στην προστασία του οργανισμού.
Τα τρόφιμα με αποχρώσεις είναι φορτωμένα με χημικές ουσίες που παράγονται στα φυτά και ονομάζονται φυτοχημικά, τα οποία αποκρούουν το καρκίνο, τις καρδιακές παθήσεις, το εγκεφαλικό επεισόδιο, συμβάλουν στη διατήρηση της όρασης, καταπολεμούν τον πόνο της αρθρίτιδας και να ενισχύουν τα επίπεδα ενέργειας.
Τα σταυρανθή λαχανικά, όπως το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το λάχανο, το γογγύλι, το νεροκάρδαμο, το ραπανάκι, η ρόκα, το κουνουπίδι, το κέιλ και το χρένο, περιέχουν διινδολυμεθάνιο (DIM-diindolylmethane), το οποίο επιδρά στον οργανισμό αποτρέποντας τα κακοήθη κύτταρα, τα οποία προέρχονται από διαίρεση και πολλαπλασιασμό, και παρεμποδίζοντας την εξάπλωση του καρκίνου.
Έτσι πιστεύεται ότι προσφέρει κάποια προστασία έναντι του καρκίνου του προστάτη.
Το λυκοπένιο που είναι το πιο άφθονο καροτενοειδές στα προϊόντα τομάτας (ωμή και μαγειρεμένη) καθώς και στο καρπούζι, απέκτησε ιδιαίτερη σημασία μετά από του φημισμένου πανεπιστημίου Χάρβαρντ, όπου οι ερευνητές βρήκαν ότι αυτοί που έτρωγαν μέχρι 10 μερίδες την εβδομάδα φαγητών που περιείχαν ντομάτα ή σάλτσα ντομάτας είχαν 35% λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο του προστάτη.
Επίσης μετα-ανάλυση 21 μελετών, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Cancer Epidemiology Biomarkers and Prevention» (Επιδημιολογία Βιοχημικών Δεικτών και Αντιμετώπισης Καρκίνου), επιβεβαιώνει ότι η κατανάλωση ντομάτας, και ειδικότερα μαγειρεμένης ντομάτας, παρέχει αυξημένη προστασία έναντι του καρκίνου του προστάτη. Όταν τα δεδομένα των 21 ερευνών συνδυάστηκαν και αναλύθηκαν, έδειξαν ότι όσοι έτρωγαν ωμές ντομάτες σε μεγάλη ποσότητα είχαν 11% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη, ενώ αυτοί που έτρωγαν μαγειρεμένες ντομάτες και προϊόντα τους είχαν ακόμη καλύτερη προστασία, με 20% λιγότερες πιθανότητες. Ακόμη και όσοι έτρωγαν μόνο μία ωμή ντομάτα την ημέρα παρουσίασαν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη κατά 3%. Αλλά και κατά την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη, το λυκοπένιο συμβάλει στο να γίνει η ασθένεια λιγότερο επιθετική.
Οι ογκολογικοί ασθενείς θα πρέπει να καταναλώνουν πολύχρωμα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των φρούτων και των λαχανικών, για να εξασφαλιστεί μια θρεπτική διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά και φυτοχημικά, διότι αποτελούν τα πιο σημαντικά εργαλεία για την καταπολέμηση του καρκίνου.
Μπορούν, επίσης, να αυξήσουν την ημερήσια πρόσληψη φυτικών ινών, καταναλώνοντας δημητριακά ολικής αλέσεως (ψωμί ολικής αλέσεως ή ζυμαρικά, ψωμί σικάλεως, πλιγούρι, αλεύρι, βρώμη, καστανό ρύζι, κινόα), και πέντε ή περισσότερες μερίδες την ημέρα, φρέσκα φρούτα και λαχανικά (με την φλούδα).
3. Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του προστάτη.
Πολλές δημοσιευμένες μελέτες έχουν δείξει ότι όσα άτομα ήταν παχύσαρκα πριν από την ηλικία των 30 ετών, έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης όχι μόνο για καρκίνο του προστάτη, αλλά πιο επιθετική μορφή καρκίνου του προστάτη, καθώς και αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη.
Μια διατροφή υψηλή σε λιπαρά αυξάνει επίσης τον κίνδυνο. Με απλά λόγια, αν ένας άνθρωπος που ήταν παχύσαρκος πριν από την ηλικία των 30 ετών, έχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνει από καρκίνο του προστάτη μέχρι να διαγνωστεί.
Επίσης, οποιοσδήποτε παχύσαρκος άνθρωπος με καρκίνο του προστάτη, έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να πεθάνει από αυτή την νόσο.
Όταν ένα άτομο είναι παχύσαρκο κατά τη στιγμή της διάγνωσης του καρκίνου του προστάτη φαίνεται να έχει αρνητική επίδραση στην μακροπρόθεσμη επιβίωση. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Fred Hutchinson Cancer Research Center έδειξε ότι οι άνδρες που ήταν παχύσαρκοι ( με δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο από 30) κατά τη διάγνωση είχαν 2,6 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από τη νόσο από ό, τι οι άνδρες φυσιολογικού βάρους. Ανεξάρτητα από το στάδιο, το βαθμό, ή τη θεραπεία. Οι ερευνητές το αποδίδουν στους ορμονικούς και φλεγμονώδεις παράγοντες που σχετίζονται με την παχυσαρκία που μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του καρκίνου.
Ειδικά στους παχύσαρκους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη θα πρέπει η διατροφή τους να περιλαμβάνει φυτικές τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και ανόργανα συστατικά και να είναι χαμηλή σε θερμίδες.
4. Αλκοόλ
Οι άνδρες πρέπει να καταναλώνουν αλκοόλ με μέτρο: δύο ή λιγότερα ποτά την ημέρα. Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο της επιθετικής μορφής καρκίνου του προστάτη.
5. Άσκηση
Είναι σχεδόν αδύνατο να διαχωριστεί η άσκηση από τη διατροφή όταν εξετάζεται ο ρόλο της στον έλεγχο του βάρους, την οικοδόμηση των μυών και της οστικής μάζας, στη διαμόρφωση των ορμονικών επίπεδων, στην ενίσχυση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού και στη μείωση του οξειδωτικού στρες. Ωστόσο, ο ειδικός ρόλος της άσκησης στην πρόληψη του καρκίνου παραμένει ασαφής.
Οι μελέτες δείχνουν μια 10% έως 30% μείωση του κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη σε άτομα που ασκούνται.
Η άσκηση μπορεί επίσης να έχει οφέλη κατά τη διάρκεια της θεραπείας, βοηθώντας στη μείωση της κόπωσης ασθενών οι οποίοι λαμβάνουν θεραπεία ακτινοβολίας.
Ενώ πολλές μελέτες, που αφορούν την αποτελεσματικότητα των αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων διατροφής δίνουν μόνο πιθανά οφέλη, τα αντιοξειδωτικά από τις πηγές τροφίμων και εκείνων που παράγονται στο σώμα από την άσκηση έχουν αντίκτυπο στην πρόληψη. Η έντονη σωματική άσκηση πέντε ώρες την εβδομάδα φαίνεται να μειώνει τα ποσοστά θανάτου από τον καρκίνο του προστάτη. Σε εξέλιξη βρίσκονται οι μελέτες, για να συνδέσουν επίσημα την άσκηση και την πρόληψη καρκίνου του προστάτη, αλλά σίγουρα ο καθιστικός τρόπος ζωής είναι ένας γνωστός παράγοντας κινδύνου για πολλές ασθένειες. Μπορούμε να υποθέσουμε με ασφάλεια μια θετική συσχέτιση μεταξύ της άσκησης και της πρόληψης που βασίζεται απλά στις αντιοξειδωτικές επιδράσεις από την τακτική άσκηση και στην διατήρηση ενός υγιούς βάρους με χαμηλό ποσοστό σωματικού λίπους.
ΥΠΟΣΧΟΜΕΝΑ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ
Οι παρακάτω θρεπτικές ουσίες μπορούν να αποδειχθούν ιδιαιτέρως χρήσιμα στην αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη και απαιτούν περαιτέρω έρευνα:
- Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (από τα ψάρια και το λιναρόσπορο): Λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων, μπορούν να αναστέλλουν την ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη.
- Σόγια και ισοφλαβόνες: Η υψηλότερη κατανάλωση προϊόντων σόγιας μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη, αλλά τα αποτελέσματα είναι ακόμη υπό μελέτη.
- Βιταμίνη D: ο ρόλος αυτής της βιταμίνης στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη απαιτεί περαιτέρω μελέτη. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D στον ορό μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, αλλά μια λεπτομερής ανασκόπηση από την υπηρεσία έρευνας και ποιότητας στον τομέα της υγείας (Agency for Healthcare Research & Quality, AHRQ) έδειξε ότι δεν υπάρχει καμία σχέση.
- Πράσινο τσάι: Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2009 στο Cancer Prevention Research έδειξε ότι οι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη που κατανάλωσαν το ενεργό συστατικό του πράσινου τσαγιού, polyphenon Ε, είχαν σημαντική μείωση στους προγνωστικούς δείκτες ορών που δείχνουν την προέλαση του καρκίνου στον προστάτη. Μια άλλη επιδημιολογική μελέτη Ιαπώνων ανδρών έδειξε μια μείωση 50% στον κίνδυνο προχωρημένου καρκίνου του προστάτη, καταναλώνοντας 5 φλιτζάνια πράσινο τσάι την ημέρα. Οι μελέτες που εξετάζουν την κατανάλωση πράσινου τσαγιού και τον κίνδυνο ή την εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη είναι συνεχής.
- Ασβέστιο: Η υπερβολική πρόσληψη ασβεστίου (πάνω από 1500 έως 2000 mg/ημέρα) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, αλλά χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να προσδιοριστεί η διαφορά μεταξύ της υψηλής πρόσληψης ασβεστίου από τα συμπληρώματα ασβεστίου και το ασβέστιο που λαμβάνεται από τρόφιμα, ειδικά τα γαλακτοκομικά.
- Βιταμίνη Ε και σελήνιο: Τα συμπληρώματα σεληνίου και βιταμίνης Ε στην πρόληψη καρκίνου του προστάτη, έδειξαν ότι ήταν αναποτελεσματικά. Η συμβολή αυτών των δυο στοιχείων, όταν λαμβάνονται από τις τροφές, στην παρεμπόδιση της δημιουργίας καρκίνου του προστάτη οφείλεται στην αντιοξειδωτική τους ιδιότητα και στην ικανότητα ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος.
- http://www.mydiatrofi.gr
Κλικ στις ιστοσελίδες μας: Αρμενιστής, Εμείς και η Κοινωνία μας, Γιάννης Αργυρός Σαντορίνη