Γράφει ο Μάρκος Ζώρζος Φίλοι μου,
Ο τουρισμός, η βαριά βιομηχανία του νησιού μας και φυσικά όλης της χώρας μας σε συνδυασμό με την ραγδαία εξέλιξη και την τεχνολογία παγκοσμίως δεν ήταν δυνατόν να μην μας επηρεάσει αφήνοντας πίσω τεχνικές και παραδοσιακές ασχολίες του τόπου μας.
Η Σαντορίνη όπως φαίνετε μέσα από τις ανακαλύψεις των ανασκαφών που βρίσκονται στο Ακρωτήρι από την εποχή του
χαλκού, μας δείχνει ότι οι κάτοικοι δεν ήταν μόνο ψαράδες και αγρότες αλλά πάντοτε μέχρι σήμερα τους ενδιέφερε να εξελίσσονται, να δημιουργούν όλα όσα τους χρειάζονται για να είναι αυτάρκεις και πάντα πρωτοπόροι ισάξιοι με την εξέλιξη της εποχής. Ποτέ μέχρι σήμερα δεν σταμάτησαν οι Σαντορινιοί να εξελίσσονται και να δημιουργούν.
Η βαριά βιομηχανία λοιπόν του νησιού μας δεν ήταν πάντα ο τουρισμός, ήταν η μεγάλη παραγωγή ντομάτας και τα 8 εργοστάσια τοματοπολτού που για πολλά χρόνια λειτουργούσαν και ο τοματοπελτές έφτανε σε όλο τον κόσμο, η παραγωγή των σταφυλιών και οι κάναβες(σημερινά οινοποιεία), το ΒΑΜΒΑΚΙ και η καλτσοβιομηχανία (σημερινό εμπορικό κέντρο ΦΑΜΠΡΙΚΑ στο κέντρο των Φηρών), η ντόπια παραγωγή κριθαριού και οι μυλωνάδες με τους πολλούς ανεμόμυλους που είχε το νησί μας, οι πασίγνωστη σε όλους φάβα Σαντορίνης, οι κτιστάδες και τα ασβεστοκάμινα, αλλά και η ταπητουργία στο μοναστήρι των καθολικών όπως και το γυαλάδικο, τα καρνάγια στην Οία, τα βαρελάδικα στον Αθηνιό (σημερινό λιμάνι) αλλά και σε πολλά χωριά , οι κοφινάδες στον Βόθωνα, Μεγαλοχώρι αλλά και σχεδόν σε όλα τα χωριά, οι σαμαράδες, οι σιδηρουργοί (γύφτος), οι γανωματήδες και άλλα.
Είμαι τυχερός που γνώρισα μερικά απ αυτά τα επαγγέλματα που σήμερα βέβαια δεν υπάρχουν χάθηκαν μέσα στην εξέλιξη και την τεχνολογία, αντικαταστάθηκαν από άλλα πολύ σύγχρονα μέσα και προϊόντα που ενώ είναι φτηνότερα και πιο πρακτικά ακούμε συχνά ότι πολλά είναι ανθυγιεινά ή και απαγορεύονται μετά την προώθηση τους στην σύγχρονη αγορά αφού προηγουμένως έχουν κάνει την ζημιά τους έχουν καταστρέψει πολλούς από μας αλλά και πολλά από τα επαγγέλματα μερικά απ αυτά είναι και τα παραπάνω.
Ένα απ τα επαγγέλματα που χάθηκαν στο νησί μας είναι οι ασβεστάδες και τα καμίνια παραγωγής ασβέστη.
Στο νησί μας υπήρχαν 9 καμίνια όλα ήταν κοντά σε ασβεστολιθικά βουνά και πετρώματα.
Πολλά απ αυτά σώζονται μέχρι σήμερα και είναι, ένα στον Μονόλιθο (υπάρχει σήμερα) τέσσερα στην Έξω Γωνιά(πρόσφατα γκρέμισαν ένα, κάποιο άλλο μετατράπηκε σε οικοδομή με πολυτελή διαμερίσματα), ένα στην Μέσα Γωνιά (μισογκρεμισμένο), ένα στο Καμάρι κάτω από την Ζωοδόχο Πηγή (δεν υπάρχει) ένα στον μικρό Προφήτη Ηλία στους μύλους του Εμπορείου (υπάρχει) και ένα στη Περίσσα πίσω από την εκκλησία του Τίμιου Σταυρού (κατέληξε στάβλος για κατσίκια σήμερα δεν υπάρχει).
Δουλειά δύσκολη αλλά απαραίτητο το προϊόν προκειμένου να φτιαχτούν τα σπίτια που σε συνδυασμό με την ΑΣΠΑ (χώμα) έκαναν λάσπη για τα πετρόχτιστα σπίτια αλλά και για τα επιχρίσματα στα υπόσκαφα.
Η δουλειά στο καμίνι ήταν σκληρή.
Οι εργάτες έπρεπε να σπάσουν την πέτρα με σφυρί (πολύ δύσκολο) σε μέγεθος περίπου μιας ανοικτής παλάμης ούτε μεγαλύτερο ούτε μικρότερο (για να μπορεί να ψηθεί) και να μην αφήσει υπολείμματα όταν έπρεπε να γίνει ο πολτός (δηλαδή να σβηστεί, όπως λέγεται, ο άσβεστης).
Στην συνέχεια αφού τοποθετήσουν τη σπασμένη πέτρα σε ζεμπίλια (ειδικά καλάθια) την μετέφεραν στο καμίνι που αναλάμβανε πλέον ο μάστορας (συνήθως ο ιδιοκτήτης) να την τοποθετήσει στοιβάζοντας μια σειρά κάρβουνο και μια σειρά πέτρα (ο τρόπος τοποθέτησης της πέτρας και του κάρβουνου ήταν το μυστικό του καμινιέρη).
Στο τέλος έκλεινε το καμίνι βάζοντας επάνω δυο τρεις πέτρες πολύ μεγαλύτερες προκειμένου κάθε φορά που καιγόταν η στοίβα κάρβουνου να πιέζουν τον όγκο της πέτρας προς τα κάτω και αφού φτάσουν οι πέτρες στο ύψος που έχει υπολογίσει ο καμινιέρης να ξέρει ότι ο ασβέστης είναι έτοιμος.
Τότε αφαιρούσε την χοντρή σχάρα στο κάτω μέρος και άρχιζε η μεταφορά
του μετρώντας τον σε καντάρια (μονάδα βάρους, ίση με 44 οκάδες (56,408
κιλά) στο τέλος έριχνε πάνω του την στάχτη και την σκόνη που έβγαζε το
καμίνι από τα υπολείμματα για να τον προστατέψει από την υγρασία. Η πώληση του ήταν δεδομένη αφού το καμίνι λειτουργούσε μόνον αν υπήρχαν οι παραγγελίες μια και δεν είναι προϊόν που μπορούσαν να αποθηκεύσουν για μέρες.
Ελπίζω να μην σας κούρασα με την περιγραφή, αλλά νομίζω πως πολλοί νεώτεροι άνθρωποι αλλά πολύ περισσότερο τα παιδιά μας σε λίγο θα βλέπουν σε φωτογραφία (όπως και εμείς άλλωστε) επαγγέλματα που έχουν χαθεί και δεν θα ξέρουν ούτε τον σκοπό ούτε την ανάγκη της εποχής για να υπάρχουν αυτά.
Τι λόγο έχει ένας σύγχρονος άνθρωπος να σκεφτεί την χρησιμότητα ενός ασβεστοκάμινου στην Σαντορίνη αφού πάει σε ένα χρωματοπωλείο και αγοράζει το προϊόν που θέλει; Νομίζω ότι είναι ανάγκη και κοινωνική υποχρέωση να γνωρίζουμε όλοι τον λόγο ύπαρξης επαγγελμάτων του χάθηκαν όσο και επαγγελμάτων που δημιουργούνται ώστε να συνδυάσουμε αν αυτό είναι δυνατόν την παράδοση μας με την σημερινή εξέλιξη.
Η Σαντορίνη δεν είναι μόνον ένα νησί με σύγχρονες τουριστικές μονάδες
και τουρίστες που θέλουν να κάνουν ένα μπάνιο στην θάλασσα μας, η
Σαντορίνη είναι ένα σχολείο που έχει να παραδώσει μαθήματα σε όλους μας
από την εποχή του χαλκού μέχρι σήμερα. Σκεφτείτε μόνον πόσοι είναι αυτοί οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που ανεξάρτητα εποχής θα ήθελαν να γνωρίσουν πως καταφέρναμε όλοι εμείς που ζούμε σε ένα ηφαιστιογενές νησί να υπάρχουμε συνεχώς μέχρι σήμερα.
ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΜΑΣ 365 ΜΕΡΕΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΓΙΑΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΘΑ ΕΧΟΥΜΕ ΜΕΛΛΟΝ ΑΝ ΤΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ ΣΩΣΤΑ.
με εκτίμηση
Μάρκος Ζώρζος