Το βαλσαμόχορτο έπαιξε σημαντικό ρόλο στις δεισιδαιμονίες του Μεσαίωνα και εκτός της ηρεμιστικής δράσης του χρησιμοποιείται και για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης
Το άγχος είναι η ασθένεια της σύγχρονης εποχής. Οι έντονοι ρυθμοί, η κοινωνική και οικονομική πίεση, τα προβλήματα της καθημερινότητας θέτουν τον άνθρωπο σε κατάσταση υπερδιέγερσης από την οποία δεν μπορεί να απαλλαγεί εύκολα στο τέλος της ημέρας.H νευρική ένταση, τα περιστατικά αϋπνίας και ορισμένες φορές προβλήματα ψυχοσωματικής φύσεως είναι συνήθη. Η φύση έχει τη δυνατότητα να απαλλάξει όσους υποφέρουν από τα ενοχλητικά αυτά συμπτώματα αφού διαθέτει στο φαρμακείο της πλήθος ηρεμιστικών βοτάνων που μπορούν να χαρίσουν την ψυχική ισορροπία χωρίς τις παρενέργειες των τοξικών ουσιών.
Το «ΕΘΝΟΣ-Υγεία» σας παρουσιάζει τα 13 σημαντικότερα χαλαρωτικά βότανα που βρίσκονται στο φυσικό περιβάλλον.
ΒΑΛΕΡΙΑΝΑ
Χρησιμοποιείται από τον 18ο αιώνα ως ηρεμιστικό του νευρικού συστήματος. Είναι γνωστή για τις χαλαρωτικές ιδιότητές της και περιλαμβάνεται σε αρκετά φαρμακευτικά σκευάσματα που ηρεμούν τον οργανισμό. Η βαλεριάνα μειώνει το άγχος, την υπερένταση και τις υστερικές κρίσεις, ενώ η χρήση της ήταν γνωστή από την αρχαιότητα. Μεταξύ άλλων αναφέρεται σε κείμενα του Πλίνιου και του Διοσκουρίδη. Τα έλαια που περιέχει έχουν παρόμοια δράση με τις βιοδιαζεπίνες, ενώ στο παρελθόν χρησιμοποιείτο και κατά της επιληψίας. Μικρές δόσεις αφεψήματος από τη ρίζα του φυτού ανακουφίζουν από τον πονοκέφαλο ενώ παράλληλα ηρεμούν και καταπολεμούν την αϋπνία.
ΠΑΣΣΙΦΛΟΡΑ
Στην Ελλάδα καλλιεργείται ως καλλωπιστικό φυτό γνωστό ως «ρολόι», όμως ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στους βοτανολόγους της Ευρώπης από τον 16ο αιώνα οι οποίοι τη χρησιμοποιούσαν ευρέως στα παρασκευάσματά τους. Τα σημαντικότερα συστατικά της είναι τα φλαβονοειδή, ιδίως η απιγενίνη και η ισοβιτεξίνη, και οι γλυκοσίδες, μεταξύ άλλων η γυνοκαρδίνη. Τα άνθη, τα φύλλα και οι στήμονές της χρησιμοποιούνται νωπά ή αποξηραμένα για τις ηρεμιστικές ιδιότητές τους. Η πασσιφλόρα είναι εξαιρετικά χρήσιμη στη θεραπεία της αϋπνίας, της διέγερσης, της οξυθυμίας και του άγχους.
ΥΠΕΡΙΚΟ ή ΒΑΛΣΑΜΟΧΟΡΤΟ
Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις δεισιδαιμονίες του Μεσαίωνα καθώς την εποχή εκείνη θεωρείτο ότι είχε τη δύναμη να διώχνει τους δαίμονες. Εχει ηρεμιστική δράση και χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Αναφέρεται ακόμη και σε αρχαία κείμενα του Γαληνού ως αντικαταθλιπτικό, ενώ επιστημονικές μελέτες απέδειξαν ότι είναι εξίσου αποτελεσματικό με τα τρίκυκλα αντικαταθλιπτικά όταν αυτά χορηγούνται σε μικρές δόσεις. Αντενδείκνυται για γυναίκες που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά, ασθενείς που λαμβάνουν κυκλοσπορίνες ή πάσχουν από νόσους του ήπατος. Τις θεραπευτικές του ιδιότητες γνώριζαν οι αρχαίοι Ελληνες, οι Ιταλοί, οι Αραβες και οι Πέρσες.
ΧΑΜΟΜΗΛΙ
Ηταν γνωστό από την αρχαιότητα ενώ οι Αιγύπτιοι το είχαν αφιερώσει στον θεό Ηλιο που θεωρείτο γιατρός των μολυσματικών ασθενειών. Το τσάι του χαμομηλιού είναι χαλαρωτικό και συστήνεται για την επίτευξη ψυχικής ηρεμίας. Η γλυκίνη που βρέθηκε ότι περιέχεται στο χαμομήλι μειώνει τους μυϊκούς σπασμούς, ενώ σύμφωνα με τους επιστήμονες παραμένει στο αίμα για περίπου 2 εβδομάδες μετά την κατανάλωση του ροφήματος. Το χαμομήλι χρησιμοποιείται για παθήσεις νευρικής φύσεως όπως νευραλγίες, αϋπνίες, ζαλάδα, κρίσεις άσθματος και ημικρανίες και περιέχει φλαβονοειδή, κουμαρίνες, χολίνη, πυρίτιο, άλατα ασβεστίου, μαγνησίου και καλίου.
ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΝΑ
Είναι ηρεμιστικό βότανο και σε μεγάλες δόσεις ναρκωτικό. Χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες στη μαγειρική, όμως παράλληλα έχουν αναγνωριστεί οι θεραπευτικές ιδιότητές της καθώς το ρόφημα της μαντζουράνας καταπραΰνει το νευρικό σύστημα. Βοηθά στην ανακούφιση από το άγχος, τις αϋπνίες και τους πονοκεφάλους. Είναι γνωστή από την αρχαιότητα και χρησιμοποιείτο ως φάρμακο από τους Αιγύπτιους και τους Αραβες, ενώ συναντάται στη μεσογειακή φύση. Κατά των νευρικών πονοκεφάλων συστήνεται το αφέψημα ή το έγχυμά της.
MΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ
Αυτό το βότανο, που ανήκει στην οικογένεια του δυόσμου, είναι ευεργετικό στις νευρικές ανωμαλίες. Θεωρείται εδώ και εκατοντάδες χρόνια βάλσαμο για προβλήματα άγχους, μειωμένης μνήμης και μελαγχολίας. Αλλωστε, επιστημονική έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2003 απέδειξε ότι το μελισσόχορτο είναι πολύ δραστικό κατά του πανικού και ότι βοηθά την ήρεμη σκέψη σε κρίσιμες στιγμές. Αυξάνει τη δράση του σε συνδυασμό με το λεμόνι ενώ δρα και κατά της αϋπνίας όταν συνδυαστεί με ζυθοβότανο και βαλεριάνα. Ως χαλαρωτικά του νευρικού συστήματος χρησιμοποιούνται το τσάι του στο μπάνιο και τα αιθέρια έλαιά του.
ΦΑΣΚΟΜΗΛΟ
Οι βοτανολόγοι αναγνωρίζουν στο βότανο αυτό σωρεία θεραπευτικών ιδιοτήτων, μια από τις οποίες είναι ότι μετριάζει τον ερεθισμό του νευρικού συστήματος και κατευνάζει τον εγκέφαλο. Το έγχυμά του χρησιμοποιείται κατά των νευρικών διαταραχών, του τρεμουλιάσματος και των καταθλιπτικών καταστάσεων. Οι Αραβες, οι οποίοι θεωρούσαν το φασκόμηλο γιατρικό για κάθε είδους ασθένεια συνήθιζαν να λένε «Πώς μπορεί ο άνθρωπος να πεθάνει όταν στον κήπο του έχει φασκόμηλο;», οι Αρχαίοι Ελληνες είχαν εκτιμήσει την ευεργετική του δράση ενώ οι Κινέζοι αντάλλασσαν στα λιμάνια δύο κιβώτια από το τσάι τους με ένα κιβώτιο φασκομηλιάς.
ΜΠΕΛΑΝΤΟΝΑ
Είναι καταπραϋντικό του νευρικού συστήματος αλλά και πολύ επικίνδυνο βότανο. Οταν χρησιμοποιείται εσωτερικά καταπραΰνει τις νευρικές εντάσεις, θεραπεύει τους πόνους και καταπολεμά τους σπασμούς. Παράλληλα έχει πλήθος θεραπευτικών ιδιοτήτων μεταξύ των οποίων η αντιμετώπιση του άσθματος, του κοκίτη και της επιληψίας. Το δηλητήριό της είναι γνωστό από τον 15ο αιώνα ενώ χρησιμοποιείτο ευρέως στη μαγεία και ως τοπικό αναισθητικό πριν από χειρουργικές επεμβάσεις. Λόγω της έντονης τοξικότητάς του θα πρέπει να καταναλώνεται μόνο κατόπιν ιατρικής συμβουλής.
ΣΚΟΥΤΕΛΑΡΙΑ
Είναι ένα μικρό φυτό της Βορείου Αμερικής που φθάνει σε ύψος τα 45 εκατοστά και χρησιμοποιείται ως ήπιο ηρεμιστικό και βοηθητικό του ύπνου. Οι πικρές ουσίες που περιέχει βοηθούν αποτελεσματικά την πέψη. Παλαιότερα θεωρείτο ότι βοηθούσε στην αντιμετώπιση της υστερίας και της επιληψίας. Η σκουτελάρια τονώνει αποτελεσματικά το νευρικό σύστημα και περιορίζει το άγχος, την κατάθλιψη και τους νευρικής φύσεως πονοκεφάλους. Το πρόβλημα με το βότανο αυτό είναι ότι δεν μπορεί να βρεθεί εύκολα καθώς διατίθεται σε μικρές ποσότητες στη φύση.
ΤΙΛΙΟ
Ονομάζεται και φλαμουριά. Είναι γνωστό για τις καταπραϋντικές και ηρεμιστικές του ιδιότητες και η κατανάλωσή του θεωρείται ιδανική επιλογή για τις απογευματινές ή νυχτερινές ώρες, αφού απαλλάσσει τον άνθρωπο από το στρες της ημέρας. Θεωρείται χαλαρωτικό ίαμα, ιδανικό για τη νευρική ένταση. Τα φύλλα του περικλείουν ένα αιθέριο έλαιο -που μοιάζει με την καμφορά-, τανίνη και ρητίνες. Το τσάι του δρα κατά των σπασμών, λειτουργεί ως καταπραϋντικό και είναι χρήσιμο κατά της υστερίας. Είναι ελαφρώς υπνωτικό ενώ παράλληλα καταναλώνεται κατά της υπέρτασης. Περιέχει πτητικά έλαια σε φαρνεζόλη, διάφορα γλουκονικά, σάκχαρα, στυπτικά και ουσίες παρόμοιες με τη βιταμίνη Ε.
ΠΡΙΜΟΥΛΑ
Είναι έναμ εξαιρετικά χαλαρωτικό και ηρεμιστικό βότανο γενικής χρήσης. Η πριμούλα είναι ένα σπάνιο βότανο που καταπολεμά την υπερένταση και το στρες, δρα κατά της αϋπνίας ενώ παράλληλα ενδυναμώνει την καρδιά και το νευρικό σύστημα. Ανακουφίζει από ημικρανίες και πονοκεφάλους νευρικής φύσεως, ενώ είναι ωφέλιμη και σε περιπτώσεις προδιάθεσης για εγκεφαλικό. Συνήθως συνδυάζεται με άλλα χαλαρωτικά νευροτονωτικά βότανα και χρησιμοποιείται με τη μορφή αφεψήματος.
ΛΥΚΙΣΚΟΣ
Δρα ως ήπιο κατασταλτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος, κάτι το οποίο είχε γίνει αντιληπτό από παλιά, όταν οι ζυθοποιοί του 11ου αιώνα θεωρούσαν ότι ο λυκίσκος και η μπίρα ενθαρρύνουν τη μελαγχολική διάθεση. Ο λυκίσκος καταναλώνεται με τη μορφή αφεψήματος ενώ στην Ελλάδα η καλλιέργειά του είναι περιορισμένη, με τις μεγαλύτερες ποσότητες να καλλιεργούνται στην Ηπειρο. Λόγω των κατευναστικών του ιδιοτήτων δεν θα πρέπει να καταναλώνεται από ανθρώπους που πάσχουν από κατάθλιψη.