Τετάρτη 29 Φεβρουαρίου 2012

Πώς επανέρχεται στη θέση της μια αναποδογυρισμένη χελώνα;

Για ζώα όπως οι χελώνες και τα σκαθάρια, με σκληρό ραχιαίο περίβλημα, είναι ζωτικής σημασίας το να μπορούν να γυρίσουν, αν έχουν πέσει με την πλάτη. Ειδάλλως, θα είναι εντελώς ανήμπορα. Τέτοιου είδους ατυχήματα συμβαίνουν όταν, για παράδειγμα, προσπαθούν να περάσουν πάνω από εμπόδια, ή όταν τα αρσενικά παλεύουν μεταξύ τους. Σε ορισμένα είδη χελωνών, τα αρσενικά προσπαθούν να ανατρέψουν το ένα το άλλο.
Οι χελώνες έχουν αναπτύξει διάφορες τεχνικές για να μπορούν να γυρίσουν σε
κανονική στάση. Οι τεχνικές αυτές εξαρτώνται κυρίως από το σχήμα του καβουκιού στα διάφορα είδη. Οι θαλάσσιες χελώνες έχουν, κατά κανόνα, ένα πεπλατυσμένο σκληρό καβούκι, με μυτερές άκρες, ένα σχήμα, δηλαδή, ιδανικό για πλεύση. Αν μια τέτοια χελώνα βρεθεί με την πλάτη προς τα κάτω, τεντώνει όσο γίνεται το λαιμό της έξω από το καβούκι της, ώστε στη συνέχεια να πιέσει κόντρα στο έδαφος, για να ανασηκωθεί το καβούκι της σε κάθετη θέση και να μπορέσει να γυρίσει στην κανονική της στάση.
Οι χερσαίες χελώνες, αντίθετα, έχουν κατά κανόνα ψηλά, θολωτά καβούκια, για καλύτερη προστασία από τα σαρκοβόρα. Τα είδη με πολύ θολωτά καβούκια έχουν πολύ κοντό λαιμό για να μπορούν να κάνουν χρήση της ίδιας τεχνικής με αυτή της θαλάσσιας χελώνας. Έτσι, οι χελώνες αυτές χρησιμοποιούν μια τεχνική που βασίζεται στη βαρύτητα. Συγκεκριμένα, κινούν έντονα τα άκρα τους και μετατοπίζουν το κέντρο βάρους του σώματός τους, βοηθούντος και του ιδιαίτερα καμπύλου σχήματος του καβουκιού τους.
Μαθηματικοί του Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης απέδειξαν πρόσφατα ότι ορισμένα θολωτά καβούκια έχουν ακριβώς εκείνο το σχήμα που είναι το βέλτιστο γι’ αυτή την τεχνική. Στα είδη χελωνών στα οποία τα αρσενικά παλεύουν μεταξύ τους, προσπαθώντας να ανατρέψουν το ένα το άλλο, το καβούκι των αρσενικών έχει σχήμα πολύ πιο κατάλληλο για επαναφορά απ’ ό,τι το καβούκι των θηλυκών.

Άλλα είδη χελωνών χρησιμοποιούν ένα συνδυασμό των δύο προαναφερόμενων τεχνικών.