Ο ειδικός στις ορμονικές διαταραχές και την παιδική παχυσαρκία στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο Ρόμπερτ Λούστινγκ είχε δώσει το 2009 μια διάλεξη με τον τίτλο «Ζάχαρη, η πικρή αλήθεια», η οποία αναρτήθηκε στο YouTube και την οποία έχουν δει έως σήμερα πάνω από 800.000 άνθρωποι.
Ο δρ Λούστινγκ αναφέρει τη ζάχαρη ως «τοξική» και ως «δηλητήριο» για τον ανθρώπινο οργανισμό – και ως τέτοια αναφέρει όχι μόνο την κοινή ζάχαρη που προσθέτουμε στον καφέ μας, αλλά και το σιρόπι καλαμποκιού (high-fructose corn syrup) που περιέχεται στις επεξεργασμένες τροφές και θεωρείται σήμερα «ως το πρόσθετο που έχει δαιμονοποιηθεί όσο κανένα άλλο».
Σε αυτό συμφωνεί και ο ερευνητής από το Πανεπιστήμιο της Λωζάννης στην Ελβετία Λικ Ταπί, που θεωρείται διεθνώς αυθεντία στο θέμα και σε μια ανασκόπηση των σχετικών μελετών το 2010 συμπέρανε ότι «το σιρόπι καλαμποκιού είναι πιο βλαβερό από τις άλλες πηγές ζάχαρης».
Ο δρ Λούστινγκ μιλά συνεχώς δημοσίως κατά της ζάχαρης, τονίζοντας ότι «δεν έχει να κάνει τίποτα με τις θερμίδες. Η ζάχαρη είναι δηλητήριο η ίδια».
Σύμφωνα με τη θεωρία του, η ζάχαρη είναι υπεύθυνη για την επιδημία παχυσαρκίας και διαβήτη στον δυτικό κόσμο, καθώς και για αρκετές άλλες χρόνιες ασθένειες, όπως η καρδιοπάθεια και αρκετές κοινές μορφές καρκίνου. Κατά τον δρα Λούστινγκ, η ζάχαρη θα πρέπει να θεωρηθεί, όπως τα τσιγάρα και το αλκοόλ, ως κάτι που μας σκοτώνει.
Πώς δρα στον οργανισμό
Η γνωστή μας ζάχαρη είναι ένας δισακχαρίτης που αποτελείται από γλυκόζη και φρουκτόζη. Ο δρ Λούτινγκ πιστεύει ότι ο τρόπος που ο οργανισμός μας μεταβολίζει τη φρουκτόζη της ζάχαρης είναι ιδιαίτερα επιβλαβής, ιδίως εάν αυτή λαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες.
«Εάν παίρνετε 100 θερμίδες γλυκόζης (από μια πατάτα, ψωμί ή άλλη αμυλούχα τροφή) ή 100 θερμίδες από ζάχαρη (μισή γλυκόζη και μισή φρουκτόζη), αυτές μεταβολίζονται διαφορετικά μέσα στο σώμα και έχουν διαφορετικό αποτέλεσμα», λέει. «Είναι ισοθερμικές τροφές, αλλά όχι ισομεταβολικές».
Η φρουκτόζη της ζάχαρης και του σιροπιού καλαμποκιού μεταβολίζονται αρχικά στο ήπαρ, ενώ η γλυκόζη μεταβολίζεται σε κάθε κύτταρο του οργανισμού. Αυτό σημαίνει περισσότερη δουλειά για το ήπαρ, ιδιαίτερα μάλιστα εάν έχετε πάρει τη ζάχαρη σε υγρή μορφή, οπότε μεταβολίζεται αμέσως.
Σε πειραματόζωα, όταν η φρουκτόζη χτυπά το ήπαρ με μεγάλη ποσότητα και ταχύτητα, το ήπαρ τη μετατρέπει αμέσως σε λίπος. Αυτό προκαλεί μια κατάσταση που είναι γνωστή ως αντοχή στην ινσουλίνη, που θεωρείται σήμερα βασικό πρόβλημα στην παχυσαρκία και υποκείμενο πρόβλημα στον διαβήτη τύπου 2, στο μεταβολικό σύνδρομο, στην καρδιοπάθεια και πιθανώς σε ορισμένους καρκίνους.
Πολλές μελέτες, με τελευταία αυτή που δημοσιεύτηκε το περασμένο Ιανουάριο (Circulation, 2011), δείχνουν σχέση μεταξύ κατανάλωσης πρόσθετων σακχάρων και αυξημένων επιπέδων τριγλυκεριδίων και «κακής» LDL χοληστερόλης τόσο σε ενήλικους όσο και σε παιδιά.
Άλλα ερευνητικά στοιχεία (JAMA, 2010) επίσης καταδεικνύουν ότι η αυξημένη κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων συνδέεται άμεσα και με μειωμένα επίπεδα της αγγειοπροστατευτικής HDL «καλής» χοληστερόλης.
Tι προβλήματα προκαλεί
Η πολλή ζάχαρη οδηγεί αποδεδειγμένα – σύμφωνα με τους επιστήμονες της Κλινικής Μάγιο στις ΗΠΑ – στα εξής τουλάχιστον προβλήματα υγείας:
- Τερηδόνα. Ολες οι μορφές της ζάχαρης αυξάνουν την τερηδόνα των δοντιών, επιτρέποντας στα βακτήρια να αναπτύσσονται. Το πρόβλημα εντείνεται εάν τρώτε τροφές με ζάχαρη ενδιάμεσα από τα γεύματα.
- Φτωχή διατροφή. Εάν χορταίνετε με τροφές με προστιθέμενη ζάχαρη, θα παραμελείτε θρεπτικά τρόφιμα, γεγονός που σημαίνει ότι θα σας λείπουν βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες και άλλα θρεπτικά στοιχεία. Τα αναψυκτικά παίζουν πολύ μεγάλο αρνητικό ρόλο, γιατί δίνουν το αίσθημα του κορεσμού, πολλή ζάχαρη και καμία θρεπτική ουσία.
- Πρόσληψη βάρους. Η προστιθέμενη ζάχαρη αυξάνει πολύ τη θερμιδική πυκνότητα των τροφών και συμβάλλει καθοριστικά στα παραπανίσια κιλά.
- Αυξημένα τριγλυκερίδια. Εάν τρώτε μεγάλες ποσότητες ζάχαρης μέσω των τροφών, αυξάνετε τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων σας στο αίμα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας.
Ενοχοποιείται ακόμα για αύξηση της «κακής» χοληστερόλης, μείωση της «καλής», το μεταβολικό σύνδρομο και ορισμένους καρκίνους.
«Ο μεγαλύτερος αποδεδειγμένος κίνδυνος από την υπερκατανάλωση ζάχαρης είναι η αύξηση του σωματικού βάρους, που συνδέεται άμεσα με την υπερλιπιδαιμία, την υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ορισμένες μορφές καρκίνου, τη χολοκυστοπάθεια και τα θρομβοεμβολικά επεισόδια», προειδοποιεί ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης Αντώνης Καφάτος. «Γι' αυτό η υπερκατανάλωση ζάχαρης θεωρείται πλέον μεγάλο πρόβλημα δημόσιας υγείας».
Το ζητούμενο είναι το μέτρο. «Και το μέτρο μάλλον έχει χαθεί όταν φθάσαμε σε μια εποχή που, για να βρεις ακόμα και μουστάρδα χωρίς ζάχαρη, ξοδεύεις ένα εικοσάλεπτο στο σούπερ μάρκετ διαβάζοντας ετικέτες και διαπιστώνοντας πως στις 15 μάρκες μουστάρδας ζήτημα να βρεις 2 που να μην έχουν πρόσθετη ζάχαρη», λέει ο κλινικός διαιτολόγος, αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής Κωνσταντίνος Ξένος.
«Για να μην αναφερθούμε στο απαράδεκτο γεγονός ότι βρεφικές κρέμες που συστήνονται πριν καλά καλά το μωρό κλείσει τους 6 μήνες περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη».
Oι διεθνείς οδηγίες
Στις Διατροφικές Οδηγίες για τους Αμερικανούς του 2010, το Τμήμα Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) συνιστά μείωση των θερμίδων από ζάχαρη και συγκεκριμένα όχι περισσότερη ζάχαρη από το 5-15% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων.
Η Αμερικανική Εταιρεία Καρδιάς έχει ειδικές οδηγίες για την προστιθέμενη στις τροφές ζάχαρη και συνιστά αυτή να μη δίνει πάνω από 100 θερμίδες την ημέρα για τις γυναίκες και πάνω από 150 θερμίδες την ημέρα για τους άντρες. Αυτό σημαίνει πρακτικά έως 6 κουταλάκια το πολύ για τις γυναίκες και έως 9 για τους άντρες, συμπεριλαμβανόμενης και της «κρυφής» ζάχαρης των τροφών (υπολογίζεται ότι ο άνθρωπος του δυτικού κόσμου παίρνει κατά μέσο όρο πάνω από 22 κουταλάκια ζάχαρη την ημέρα).
Πώς να μειώσετε τη ζάχαρη
1. Να κόψετε εντελώς τα αναψυκτικά με ζάχαρη.
2. Να μειώσετε τις καραμέλες, τις τσίχλες με ζάχαρη, τις σοκολάτες και τα γλυκά.
3. Να διαλέγετε τα δημητριακά πρωινού με προσοχή, ελέγχοντας τη ζάχαρη που περιέχουν.
4. Να δίνετε στα παιδιά περισσότερο γάλα και νερό παρά χυμούς και ροφήματα του εμπορίου.
5. Να αποφεύγετε τα ντρέσινγκ και τις κέτσαπ.
6. Να αποφεύγετε την προσθήκη σιροπιού στον καφέ σας.
7. Να ελέγχετε τη λίστα των συστατικών σε κάθε τρόφιμο του εμπορίου. Εάν η ζάχαρη είναι μέσα στα πρώτα, το προϊόν έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αυτή (η ζάχαρη μπορεί να εμφανίζεται με άλλα ονόματα, όπως γλυκόζη, ντεξτρόζη, σουκρόζη κ.ά.).
8. Να τρώτε για κολατσιό φρέσκα φρούτα ή φυσικό χυμό, τυρί ή γιαούρτι χαμηλών λιπαρών και κράκερ ολικού αλεύρου αντί για μπισκότα, παγωτό ή κέικ.
9. Να μην ξεχνάτε ότι ορισμένα «αθώα» γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως τα επιδόρπια γιαουρτιού, περιέχουν συνήθως πολλή ζάχαρη
Τα «πρόσθετα σάκχαρα»
Η ζάχαρη είναι ένας απλός υδρογονάνθρακας που ο οργανισμός χρησιμοποιεί για ενέργεια. Υπάρχει φυσικά σε ορισμένα μη επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα φρούτα, το γάλα και ορισμένους καρπούς.
Προστίθεται όμως σε πάρα πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα – από το ψωμί, τις φρυγανιές και τα κράκερ έως τα αναψυκτικά, τα ενεργειακά ποτά και τα επιδόρπια για να βελτιώσει τη γεύση, να δώσει στα αρτοσκευάσματα καλό χρώμα και υφή, να βοηθήσει στη διατήρηση των τροφών (στις μαρμελάδες, στα ζελέ κ.α.), να βοηθήσει στη ζύμωση του ψωμιού, να χρησιμεύσει ως διογκωτικό στοιχείο στα παγωτά και να εξισορροπήσει την οξύτητα των τροφών που περιέχουν ξίδι και ντομάτα.
Εκτός από την κοινή ζάχαρη και άλλα πρόσθετα σάκχαρα «κρύβονται» σε πολλά τρόφιμα καθημερινής χρήσης. «Με τον όρο “πρόσθετα σάκχαρα”, που συχνά συναντάμε σε πολλά τρόφιμα (αναψυκτικά, επιδόρπια γιαουρτιού, έτοιμα ροφήματα καφέ, ψωμί του τοστ, έτοιμα δημητριακά προγεύματος κ.ά.), αναφερόμαστε σε μια ποικιλία σακχάρων που προστίθενται στη διατροφή μας και όχι αποκλειστικά στη γνωστή επιτραπέζια ζάχαρη», εξηγεί ο κ. Ξένος.
«Τέτοια είναι το αμυλοσιρόπι, η γλυκόζη, η φρουκτόζη, το σιρόπι από καλαμπόκι υψηλό σε φρουκτόζη, το σιρόπι βύνης, το ιμβερτοσάκχαρο, η λακτόζη, η μαλτόζη κ.ά. Η διαφορά της κλασικής ζάχαρης με το υψηλό σε φρουκτόζη σιρόπι από καλαμπόκι είναι ότι η πρώτη έχει αναλογία γλυκόζης - φρουκτόζης 50/50 ενώ το δεύτερο 45/55. Το σιρόπι αυτό υπάρχει συχνά σε αναψυκτικά, έτοιμα ντρέσινγκ για σαλάτες, δημητριακά πρωινού (που μάλιστα μπορεί να λανσάρονται και ως πολύ υγιεινά), επιδόρπια γιαουρτιού, κέτσαπ κ.ά.».
http://ygeia.tanea.gr/default.asp?pid=8&ct=1&articleID=12055&la=1